Η ποινική καταδίκη της Χρυσής Αυγής ακολουθεί την πολιτική ήττα της νεοναζιστικής οργάνωσης στις εκλογές το 2019, κλείνοντας ένα θλιβερό κεφάλαιο της ελληνικής ιστορίας. Η Χ.Α. κατάφερε να ενώσει πολιτικές δυνάμεις που σπανίως ομονοούν, για να πουν «όχι» και σε αυτή τη φασιστική απειλή. Για να είμαστε σίγουροι, όμως, ότι ο κίνδυνος πέρασε, οφείλουμε να καταλάβουμε πώς η εγκληματική οργάνωση μπόρεσε να σημειώσει την καλύτερή της εκλογική επίδοση στις ευρωεκλογές του 2014, με 536.913 ψήφους (9,39%), ενώ η ηγεσία της βρισκόταν προφυλακισμένη μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα. Πρέπει να καταλάβουμε, επίσης, τι οδήγησε στο τέλος της Χ.Α. και εάν παρόμοιος επικίνδυνος οργανισμός θα μπορέσει να παρασύρει τόσους ψηφοφόρους πάλι.
Παρότι η αργή και μακρόχρονη δικαστική διαδικασία είχε προκαλέσει αγανάκτηση στην κοινή γνώμη, σήμερα είναι σαφές ότι η σωστή και προσεκτική διαχείριση της δίκης μπορεί να ενισχύσει την εμπιστοσύνη των πολιτών στη Δικαιοσύνη και στους θεσμούς. Επειδή πολλοί πιστεύουν ότι οι νόμοι και οι θεσμοί εξυπηρετούν συμφέροντα, η πολιτεία μπορεί να χτίσει πάνω στη βάση που αποκτήθηκε με την άμεμπτη διαδικασία που ακολουθήθηκε εναντίον της Χ.Α. Το κράτος δικαίου φάνηκε. Αν οι πολίτες συνεχίσουν να το βλέπουν, λιγότεροι θα γοητεύονται απ’ όσους ανεμίζουν «αντισυστημικά» λάβαρα για να υποδαυλίσουν την επιθετικότητα, την καχυποψία και τον φθόνο που υπάρχει μεταξύ ομάδων.
Η «αγανάκτηση» που τρέφεται από την έλλειψη εμπιστοσύνης στο κράτος και στη Δικαιοσύνη ενθαρρύνει, με τη σειρά της, την αυθαιρεσία και τη διάθεση για «τιμωρία» κάποιων υπευθύνων. Στη Χ.Α. αυτή η νοοτροπία βρήκε την πιο ακραία έκφρασή της, με τους ψηφοφόρους να δίνουν πολιτική υπόσταση σε μια μισαλλόδοξη συμμορία. Και η Χ.Α. φάνηκε τόσο ανθεκτική ώστε, ενώ όλοι γνώριζαν τις κατηγορίες εναντίον της ηγεσίας της, απέσπασε περισσότερες ψήφους από ποτέ. Η οργάνωση, όμως, είχε αρχίσει να κλονίζεται από μέσα· η στέρηση εκατομμυρίων ευρώ από την κρατική ενίσχυση και οι δικαστικές διώξεις έφεραν φτώχεια, γκρίνια και διχασμό – και την εκλογική ήττα του 2019. Μαζί με την εφαρμογή του νόμου, ήθελε και πολιτική βούληση από την κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου για τη διακοπή της χρηματοδότησης. Οι συνθήκες που ενθαρρύνουν τη βία ακραίων ομάδων δεν έχουν εκλείψει. Η καταδίκη της Χ.Α., όμως, δείχνει πως η πολιτεία, οι πολίτες και οι πολιτικοί διαθέτουν τα εφόδια να ενισχύσουν τη Δημοκρατία.