Η Δημοκρατία είναι σαν το οξυγόνο. Είναι ζωτική, αλλά ανεπαίσθητη. Οταν λειτουργεί σωστά δεν τη νιώθεις. Την οσφραίνεσαι όταν ρυπαίνεται.
Δεν θα συζητούσαμε για τη Δημοκρατία, αν δεν είχε σοβαρά δοκιμαστεί. Κλυδωνίστηκε κι επέζησε θριαμβευτικά, στην κάλπη και στο ακροατήριο του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων. Η ανάσα της περασμένης Τετάρτης ήταν ιστορική, γιατί σήμανε την επιστροφή στον κανονικό ρυθμό της δημοκρατικής ζωής.
Οι αυτοδίδακτοι πνευμολόγοι του πολιτεύματος δεν επέτρεψαν στον εαυτό τους ούτε μία μέρα ησυχίας. Μπορεί να τελειώσαμε, λένε, με τη Χρυσή Αυγή. Δεν τελειώσαμε με τον χρυσαυγιτισμό. Κλείσαμε τις μαύρες φλέβες που χαράκωσε η κρίση. Αλλά, για δείτε τι πάει να γίνει τώρα πάλι στις πλατείες: Ανθρωποι ζαλισμένοι από την αμφιβολία, τον φόβο και τις υγειονομικές απαγορεύσεις, χοροπηδάνε πάνω στις μάσκες, ψάχνοντας έναν τσαρλατάνο που θα τους πουλήσει εαυτόν ως μεσσία· ψάχνοντας τη νέα Ακροδεξιά.
Είναι οι αλυσιδωτές κρίσεις η νέα κανονικότητα; Πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τη διαρκή επισφάλεια –με μια μόνιμη αντισυστημική απειλή;
Και ναι και όχι. Οχι, γιατί η εκλογική καταδίκη του άγριου αντισυστημισμού είχε προηγηθεί της δικαστικής. Το κοινωνικό σώμα έχει αποβάλει τις τοξίνες. Επαθε. Εμαθε.
Ομως αλλού, στις μεγάλες Δημοκρατίες, η γοητεία της βίας είναι ακόμη ενεργή. Οι μιλίτσιες του Μίσιγκαν, τα Proud Boys του προέδρου Τραμπ επιβάλλουν τις συγκρίσεις. Μπορεί μέσα σε αυτό το ιστορικό πλαίσιο να αισθανόμαστε ότι ο κίνδυνος για μας έχει εκλείψει;
Τον χώρο για αυτά τα ρεύματα αντιπολιτικής τον δημιουργεί μια καταστατική ανισορροπία εις βάρος των δημοκρατικών κομμάτων: Η πολιτική, που εξακολουθεί να νομιμοποιείται και να ασκείται τοπικά, σε εθνικό επίπεδο, είναι ολοένα και συχνότερα αναγκασμένη να δηλώνει αδύναμη. Αδύναμη να αντιμετωπίσει μόνη μια εισαγόμενη, παγκόσμια πανδημία. Αδύναμη να αντισταθεί με εθνικά μέσα στην ιογενή οικονομική κρίση. Αδύναμη να αντιμετωπίσει τις πλημμύρες στην Εύβοια ή στην Καρδίτσα, που είναι απότοκες της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής.
Εκδηλώνοντας την αδυναμία της, η ίδια η εθνική Δημοκρατία ενσταλάζει στα υποκείμενά της την ανασφάλεια. Τα καθιστά επιρρεπή στις ψευδείς βεβαιότητες της δημαγωγικής μυθολογίας.
Πώς φαίνεται μέσα σε αυτό το περιβάλλον μια εξουσία που φιλοσοφεί με τους αστέρες της φιλελεύθερης διανόησης (λέγε με Χαράρι) και ευαγγελίζεται πολυεθνικά ψηφιακά νέφη στη σκιά της Ακρόπολης;
Η μοιρολατρία είναι το έδαφος της αντιπολιτικής. Η πολιτική ζει στο και από το μέλλον που η ίδια καλλιεργεί – γειώνοντας οπτικές ίνες, ανοίγοντας κρεβάτια στα νοσοκομεία, κρατώντας ανοιχτά τα σχολεία. Η επιτυχία αυτών των πεζών εγχειρημάτων –και όχι οι αντιφασιστικοί θούριοι της πλατείας– είναι η πραγματική άμυνα της Δημοκρατίας.
Ελαφρυντικά
Χρωστάμε μεγάλη χάρη στον χρυσαυγίτη εκείνον που παρακάλεσε προχθές το δικαστήριο για επιείκεια, με τη δικαιολογία, πρώτον, ότι αγαπά τα ζώα· και, δεύτερον, ότι έχει παντρευτεί, χωρίσει και ξαναπαντρευτεί την ίδια γυναίκα. Ο άσωτος, αφού ξέδωσε με λίγο κανιβαλισμό, λούφαξε πάλι στην κοίτη του και με το σκυλί του.
Χρωστάμε στον κυνόφιλο σύζυγο χάρη, γιατί επιβεβαίωσε στην αυλαία του δικαστικού δράματος την παλιά διάγνωση: κάτω από τη σβάστικα κρύβεται η φάρσα.
Ενας Τουρκογερμανός κωμικός, o Serdar Somuncu, που έδινε τη δεκαετία του ’90 παραστάσεις παρωδώντας το «Mein Kampf», το είχε εξηγήσει σαν έμπειρος επαγγελματίας της στυγερής ελαφρότητας: Χίτλερ συν εξουσία ίσον τρόμος· Χίτλερ χωρίς εξουσία ίσον κωμωδία.
Χωρίς τις μεταμφιέσεις τους – τις αρβύλες και τις μαύρες μπλούζες· χωρίς τους πυρσούς και τα ρόπαλά τους, τι απέμεινε από τους νταήδες;
Αφότου βρέθηκαν αντιμέτωποι με τον νόμο, φάνηκε γιατί τους ήταν τόσο αναγκαίο αυτό το καρναβάλι της φρίκης. Η τόση αγριότητα χρειαζόταν γιατί ήταν πολλή η γελοιότητα που έπρεπε να κρύψει.
Ζανέτ Τσίπρα
Η πολλή αδελφική αγάπη πνίγει. Οι πιο έμπειρες πολιτικές οικογένειες έχουν διδάξει, ήδη από το 2015, ότι η μεγάλη σου αδελφή σε στηρίζει καλύτερα όταν σε ανταγωνίζεται.