Συρρίκνωση. Αν μπορούσαμε να διαλέξουμε μία μόνο λέξη για να περιγράψουμε, ή και να ορίσουμε, την καθημερινότητά μας τα τελευταία δέκα χρόνια, νομίζω ότι θα ήταν αυτή.
Πρώτα απ’ όλα, η οικονομική κρίση, που κράτησε (και εν πολλοίς διαρκεί ακόμα) αρκετά χρόνια. Πέρα από τις προφανείς, δραματικές συνέπειες, υπήρξαν –υπάρχουν– και οι πιο αφανείς. Μία από αυτές είναι η συρρίκνωση της εσωτερικής μας ζωής: το άγχος, η αγωνία της επιβίωσης, της αποπλήρωσης χρεών, αναπόφευκτα οδηγεί σε έναν περιοριστικό, μονοδιάστατο, επίπεδο τρόπο σκέψης.
Χωρίς να το καταλάβουμε, γινόμαστε όλοι λογιστές. Το έχω ξαναγράψει δίχως να υπάρχει η παραμικρή διάθεση ή πρόθεση να προσβάλω το τόσο απαραίτητο και ευγενές επάγγελμα των φοροτεχνικών λογιστών. Κατ’ αρχάς, δεν έχουμε τις γνώσεις και την εποπτεία τους για να παραστήσουμε τους λογιστές.
Ομως δεν είναι εκεί το ζήτημα, αλλά στο ότι όταν η σκέψη του καθενός μας αρκείται και εξαντλείται σε λογαριασμούς, έσοδα και έξοδα, ΦΠΑ, ΕΝΦΙΑ, δόσεις, τίτλους κτήσης και διπλότυπα ή τριπλότυπα δελτία παροχής υπηρεσιών, κάτι σημαντικό ατροφεί, καθώς αυτοματοποιείται μια εσωτερική διεργασία αποκλεισμού όλων εκείνων των πραγμάτων, άυλων κυρίως, τα οποία προσδίδουν στις ζωές μας ένα νόημα άλλο από εκείνο της χρηστικότητας και των πρακτικών ζητημάτων. Με άλλα λόγια, ξεπέφτουμε στο να ασχολούμαστε με τα λεγόμενα «οντικά» ζητήματα και καθόλου με τα λεγόμενα οντολογικά.
Το να παρεκκλίνει η σκέψη από τα τετριμμένα της καθημερινότητας είναι οξυγόνο για όλους, για τον οποιονδήποτε. Χωρίς αυτές τις λοξοδρομήσεις, τις εσωτερικές και εξωτερικές, ασφυκτιούμε. Δίχως να το αντιληφθούμε καλά καλά, επέρχεται μια χρόνια κόπωση και όλα γίνονται μέσα σε ένα καθεστώς αφόρητης αποστέγνωσης. Χάνουμε τους χυμούς που μας κρατούν εσωτερικά όρθιους.
Ανάλογα, οι εγκλεισμοί και οι περιορισμοί εξαιτίας της πανδημίας (εδώ η συρρίκνωση είναι και εξωτερική, σωματική), το ότι η μέχρι πρότινος αυτονόητη κίνησή μας, π.χ., να μπούμε σε μια τράπεζα, σε ένα μαγαζί ή να πάμε στο θέατρο, στο σινεμά, σε μια συναυλία, μετατρέπονται σε βασανιστική σπαζοκεφαλιά ή απαγορεύονται, δεν θέλει και πολύ να οδηγηθούμε στα πρόθυρα νευρικής κρίσης.
Μία φυσικοθεραπεύτρια μου έλεγε τις προάλλες ότι πλέον κανένας από τους σταθερούς πελάτες της δεν έρχεται για ένα «χαλαρωτικό μασάζ» αλλά με πολύ σοβαρά θέματα, παθολογίες στον αυχένα, στους ώμους, στη μέση κ.ο.κ. Οι πάντες είναι επιβαρυμένοι και όπως καλά γνωρίζουμε, το σώμα δεν ψεύδεται. Δεν λέει ποτέ ψέματα και, βέβαια, θυμάται εκεί που το μυαλό έχει ξεχάσει.
Η συρρίκνωση οδηγεί σε ατροφία σκέψης και συναισθήματος και, αναπόφευκτα, σε σώματα αγκυλωμένα, που σφιχταγκαλιάζουν έντρομα τον εαυτό τους. Δυστυχώς, έχουμε μπροστά μας μεγάλη ανηφόρα ακόμα. Πρέπει κάπως να το διασκεδάζουμε κάθε τόσο, όσο μπορούμε. Να ξεκλέβουμε ανάσες.