Μέχρι χθες συζητούσαμε πώς επηρεάζει η κοινωνία τη Δικαιοσύνη. Σήμερα, το ερώτημα μπορεί να αντιστραφεί: πώς επηρεάζει η Δικαιοσύνη την κοινωνία; Ποιο είναι το αποτύπωμα που αφήνει στην πολιτική ζωή η απόφαση του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων;
Πρώτον, ο παραδειγματισμός. Το μήνυμα της απόφασης είναι ότι η Δημοκρατία έχει άμυνες. Μπορεί η καταστατική ανοχή της να την καθιστά ευάλωτη. Αλλά η ετυμηγορία σχηματίζει τα όρια αυτής της ανοχής. Δείχνει ότι όποιος χρησιμοποιεί τα δικαιώματα που του χορηγεί η Δημοκρατία για να την υπονομεύσει, δεν θα μείνει ατιμώρητος. Το όριο θα παρέμενε δυσδιάκριτο στους επίδοξους υπονομευτές χωρίς τη σιδηρά πειθώ της θέας των χειροπέδων.
Δεύτερον, ο αντίκτυπος στο πολιτικό σύστημα. Η δύσκολα διατηρημένη νηφαλιότητα του δικαστηρίου λειτούργησε ως κάτοπτρο αποκαλυπτικό για την αδυναμία των κομμάτων να αντιμετωπίσουν ενιαία μια απειλή τόσο χονδροειδή όσο οι νεοναζί. Ακόμη και προχθές, στελέχη της αξιωματικής αντιπολίτευσης εμφανίστηκαν έτοιμα να υιοθετήσουν τις θεωρίες συνωμοσίας με τις οποίες ο Κασιδιάρης δοκίμασε στην αυλαία να μουτζουρώσει το κατηγορητήριο. Ακόμη και τώρα, ο κομματικός φανατισμός υπερισχύει του «αντιφασισμού» τόσο, ώστε να επαναπολιτικοποιεί την εγκληματική οργάνωση σαν αντιπολιτευτικό εργαλείο.
Τρίτον, η ανάγκη του θεσμικού αντίβαρου. Οι μασημένοι πανηγυρικοί ερμηνεύουν τη δικαστική κρίση ως «νίκη» του ενός ή του άλλου «κινήματος». Στην πραγματικότητα, η διαλεκτική Δικαιοσύνης – λαϊκής κυριαρχίας αναπτύσσεται εδώ αντίστροφα: οι δικαστές δίκαζαν κόντρα στη βούληση των ψηφοφόρων που είχαν ψηφίσει και ξαναψηφίσει την υπόδικη οργάνωση. Αρκεί να φανταστεί κανείς ποια θα ήταν η εικόνα, αν η Χρυσή Αυγή είχε καταφέρει να αποσπάσει τον Ιούλιο του 2019 τις λίγες ψήφους που τη χώριζαν από το εκλογικό όριο. Θα ερχόταν χθες το δικαστήριο να αντιρροπήσει –για να μην πούμε, να διορθώσει– τη λαϊκή ετυμηγορία. Αυτό το όχι ευφάνταστο σενάριο είναι μια αφορμή για να ξύσουν τις βεβαιότητές τους όσοι εξακολουθούν να ορέγονται συγχώνευση όλων των εξουσιών – και αποσυναρμολόγηση όλων των αρμών τους. Να ξανασκεφθούν τι σημαίνει να πιστεύεις ότι ο μόνος θεσμός είναι ο λαός.
Η παιδαγωγική της δικαστικής απόφασης λειτουργεί αποτρεπτικά. Αλλά δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει θετικά. Δεν θα μπορούσε να αποδομήσει τις δοξασίες περί φυλετικής ανωτερότητας των Ελλήνων· τη σύνδεση του αρχαίου κλέους με τη μυϊκή μάζα· τον ενδημικό αντισημιτισμό.
Αξίζει να θυμάται κανείς ότι η κάθαρση μπορεί να μην είχε επιτευχθεί χωρίς το αίμα του Παύλου Φύσσα. Αξίζει να μην ξεχνά ότι τα κοινωνικά αντανακλαστικά αφυπνίσθηκαν μόνον όταν δολοφονήθηκε ένας Ελληνας. Μέχρι τότε, ο φάκελος των πεπραγμένων της εγκληματικής οργάνωσης απλώς πάχαινε. Μόνο τότε, με νωπό τον κοινό αποτροπιασμό, κινήθηκαν οι θεσμοί. Οποιος λέει ότι ο Φύσσας θυσιάστηκε, ακριβολογεί.