Η πανδημία εξαπλώνεται ανεξέλεγκτη στην Ευρώπη, πάνω από 5 εκατ. τα κρούσματα και 200.000 οι θάνατοι, στο επίκεντρο μιας παγκόσμιας πανδημίας με 42 εκατ. κρούσματα και 1,2 εκατ. θανάτους. Τα συστήματα περίθαλψης πιέζονται παντού. Η Ιρλανδία αποφάσισε γενικό lockdown, ηπιότερα lockdowns και απαγορεύσεις κυκλοφορίας δοκιμάζουν άλλες χώρες προσπαθώντας να αποφύγουν τα σκληρότερα μέτρα. Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, την Πέμπτη έχει συγκαλέσει σύσκεψη κορυφής με θέμα τις επόμενες κινήσεις για τη πανδημία. Τι πρέπει να αποφευχθεί;
Προφανώς, η απουσία συντονισμού και οι αλληλοσυγκρουόμενες δράσεις της πρώτης περιόδου. Με την εμπειρία της πολύμηνης διαχείρισης της πανδημίας και με ειλημμένες τις αποφάσεις διανομής των εμβολίων όταν βρεθούν, ένας γενικός συντονισμός στο σημερινό, δεύτερο κύμα της πανδημίας, μπορεί να γίνει χωρίς αξιόλογες δυσκολίες. Νομίζω, ωστόσο, ότι απλά και μόνο κάτι τέτοιο δεν αρκεί ούτε ανταποκρίνεται στις νέες δυνατότητες αντιμετώπισης της πανδημίας και της οικονομικής κρίσης που προκαλεί. Τρία σημεία: (α) Η Ευρώπη, όπως κι όλος ο κόσμος, βιώνει υγειονομική κρίση με καινοφανή χαρακτηριστικά και πολλαπλές οδυνηρές συνέπειες αλλά με σχετικά βραχύ χρονικό ορίζοντα. Το όριο λήξης της θα σηματοδοτηθεί από την εύρεση και διανομή εμβολίου που προβλέπεται στο α΄ εξάμηνο 2021. (β) Με την απόφαση για το Ταμείο Ανάκαμψης, συμφωνήθηκε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να δανείζεται και να εκχωρεί το προϊόν του δανεισμού στα κράτη ανάλογα (και) με τις ανάγκες τους λόγω πανδημίας. (γ) Η Κομισιόν δανείστηκε με απόλυτη επιτυχία προ ολίγων ημερών, με το πρώτο κοινωνικό ομολόγου που εξέδωσε, για τη χρηματοδότηση του ευρωπαϊκού προγράμματος στήριξης θέσεων εργασίας, SURE.
Διά ταύτα: Υπάρχει η δυνατότητα, η Επιτροπή με τη σύμπραξη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, να στηρίξει οικονομικά τα ευρωπαϊκά κράτη για τους λίγους ακόμη μήνες έως ότου βρεθεί το εμβόλιο, ώστε αυτά να κάνουν ό,τι πρέπει για να προστατεύσουν τους πολίτες τους χωρίς να κατερειπωθούν οι οικονομίες τους, ακόμα κι αν επιβληθούν γενικά lockdowns, αν χρειαστεί, όπου χρειαστεί, για όσο χρειαστεί – πολύ περισσότερο που όλα δείχνουν ότι τα γενικευμένα lockdowns θα καταστούν αναπόφευκτα. Χρειάζονται γενναία μέτρα στις έκτακτες συνθήκες που ζούμε.
Πρακτικά, σημαίνει ότι η Ευρώπη θα αποφασίσει ότι θα γράφει ζημίες για λίγους μήνες ακόμη, ζημίες με βραχύ χρονικό ορίζοντα, και θα αρχίσει να τις μαζεύει αμέσως μετά, μόλις λήξει η κρίση – δεν είναι κάτι δραματικό. Αλλά δεν θα υποχρεώσει κανένα ευρωπαϊκό κράτος, πλούσιο ή φτωχό, να βρίσκεται στο σημείο να αποφασίζει πόσες ανθρώπινες ζωές αντέχει να σώσει χωρίς να καταστραφεί η οικονομία του ή πόσες ανθρώπινες ζωές θα συμβιβαστεί να χαθούν για να μην καταστραφεί η οικονομία του. Η Ευρώπη μπορεί να σκοτώσει το δίλημμα «ανθρώπινες ζωές ή οικονομία».
ΥΓ.: Γενναία μέτρα σε έκτακτες συνθήκες. Ας αναλογιστούμε: Πόσο διαφορετικά θα ήταν τα πράγματα αν είχε επιβληθεί lockdown συντονισμένα, ένα μήνα, σε όλο τον κόσμο, πριν από εννιά μήνες;