Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, η αβεβαιότητα γύρω από το τελικό αποτέλεσμα των αμερικανικών προεδρικών εκλογών θα συνεχισθεί. Κάποιες αναμετρήσεις πιθανώς να κριθούν μέσω προσφυγών στα δικαστήρια, σε άλλες ίσως υπάρξουν επανακαταμετρήσεις. Αρα, ίσως να μην γνωρίζουμε άμεσα τον νικητή. Ωστόσο, γνωρίζουμε ήδη τον μεγάλο ηττημένο, και αυτός είναι οι δημοσκόποι.
Και σε αυτές τις εκλογές οι μετρήσεις δεν επιβεβαιώθηκαν. Είναι σαφές ότι είτε κερδίσει είτε χάσει τελικά ο Ντόναλντ Τραμπ, πήγε πολύ καλύτερα από ό,τι εκτιμούσαν οι δημοσκοπήσεις, τόσο σε πανεθνικό επίπεδο όσο και σε συγκεκριμένες πολιτείες.
Ενώ είχε δημιουργηθεί η αίσθηση ότι η πανδημία ήταν το κύριο ζήτημα που θα επηρέαζε καταλυτικά τις εκλογές, η διάχυτη ανησυχία για την απώλεια θέσεων εργασίας και την πορεία της οικονομίας επηρέασε καταλυτικά.
Οι δημοσκόποι δεν μπορούν να επικαλεσθούν κάποιες ιδιαιτερότητες μεμονωμένων πολιτειών, διότι και σε πανεθνικό επίπεδο η διαφορά δεν κινήθηκε τελικά στις περίπου εννέα ποσοστιαίες μονάδες που προέβλεπε το σύνολο σχεδόν των δημοσκοπήσεων.
Αντίθετα, θα καταλήξει περίπου στις τρεις, δηλαδή λίγο πάνω από το επίπεδο που ήταν και στις εκλογές του 2016, όταν η Χίλαρι Κλίντον κέρδισε τη λαϊκή ψήφο με 48% έναντι 46%.
Απλά αυτή τη φορά και οι δύο υποψήφιοι αύξησαν τις ψήφους τους σε απόλυτους αριθμούς, αλλά και τα ποσοστά τους, καθώς η πόλωση περιόρισε τη διαρροή ψήφων προς άλλους υποψηφίους, κάτι που συνέβαινε σε προηγούμενες αναμετρήσεις.
Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση της «πράσινης» υποψήφιας Τζιλ Στάιν, η οποία στις εκλογές του 2016 έλαβε 1,1% των ψήφων και, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, έπληξε σημαντικά την υποψηφιότητα της Χίλαρι Κλίντον, πιθανώς να της στέρησε και την προεδρία.
Οσον αφορά τις μεμονωμένες πολιτείες, οι μετρήσεις αποδείχθηκαν και εδώ προβληματικές. Ενώ, για παράδειγμα, η αναμέτρηση στη Φλόριντα εμφανιζόταν ως αμφίρροπη, τελικά ο Μπάιντεν έχασε και μάλιστα με 3,5%, μια διαφορά η οποία, με δεδομένο ότι παραδοσιακά οι εκλογές στη συγκεκριμένη πολιτεία κρίνονται οριακά, ήταν απρόσμενα μεγάλη σε σχέση με την εικόνα που έδιναν οι δημοσκοπήσεις.
Είναι σαφές ότι με αφορμή αυτή τη νέα αποτυχία των δημοσκοπήσεων στην Αμερική, τη μεγαλύτερη δημοκρατία του κόσμου, οι δημοσκόποι θα κληθούν να επανεξετάσουν τον τρόπο με τον οποίο διεξάγουν τις μετρήσεις τους και τα μοντέλα τα οποία χρησιμοποιούν σε μια εποχή όπου κυριαρχούν η έντονη γεωγραφική κινητικότητα και οι συνεχείς κοινωνικές ανακατατάξεις. Το φαινόμενο των προβληματικών δημοσκοπήσεων δεν περιορίζεται φυσικά μόνο στην Αμερική, αλλά παρατηρείται και σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, ίσως όχι στις τελευταίες εκλογές, αλλά σίγουρα σε προηγούμενες.
Για να συνεχίσουν οι μετρήσεις τους να αποτελούν χρήσιμο εργαλείο ανάλυσης, οι δημοσκόποι θα πρέπει να προστατεύσουν την αξιοπιστία τους.
Να αναζητήσουν καλύτερους τρόπους καταγραφής των θέσεων, επιδιώξεων και προτιμήσεων συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων οι οποίες έχει πλέον αποδειχθεί ότι στηρίζουν στην κάλπη αντισυστημικά κόμματα, τα οποία συνήθως κινούνται στα δεξιά του πολιτικού φάσματος.
Τέλος, μια άλλη παράμετρος που επηρεάζει την αποτελεσματική αναζήτηση της αντικειμενικής εικόνας έχει να κάνει με τις επιθυμίες και τις προτιμήσεις των ίδιων των αναλυτών ή και των μέσων ενημέρωσης στις προηγμένες δημοκρατίες, που συχνά βλέπουν και ερμηνεύουν τα πάντα μέσα από ένα ελιτίστικο πρίσμα το οποίο δεν τους επιτρέπει να αφουγκρασθούν και να αποτιμήσουν συμπεριφορές με έντονα αντισυστημικά χαρακτηριστικά.
Ετσι, αποτυγχάνουν τελικά στην προσπάθειά τους να αποτιμήσουν πιστά την πραγματικότητα.
Το σοκ από τη ροή των αποτελεσμάτων κατά τις πρώτες ώρες ήταν μεγάλο. Και παρότι στην πορεία της χθεσινής ημέρας η καταμέτρηση πολλών ψήφων, κυρίως επιστολικών, «βελτίωσε» την εικόνα, υπό την έννοια ότι περιόρισε εν μέρει τον βαθμό απόκλισης ανάμεσα στις προβλέψεις και στα πραγματικά αποτελέσματα, κατεγράφη μια από τις χειρότερες επιδόσεις στην ιστορία των δημοσκοπήσεων στις ΗΠΑ.