Ανεξαρτήτως οριστικού αποτελέσματος, οι εκλογές στις ΗΠΑ απέδειξαν ότι ο Τραμπ, όπως και ό,τι εκφράζει ή εκπροσωπεί, είναι «πολύ σκληρός για να πεθάνει», όπως και ο Μπρους Γουίλις. Αν μάλιστα θέλουμε να το διατυπώσουμε πιο ωμά, οι πιθανότητες να δούμε τους οπαδούς του να πανηγυρίζουν κραυγάζοντας «four more years» είναι μεγάλες, ίσως μεγαλύτερες από εκείνες των οπαδών του Μπάιντεν. Αυτό θα φανεί βέβαια σήμερα, χωρίς να αποκλείεται να ακολουθήσει μια δικαστική μάχη ενστάσεων και αμφισβητήσεων, με απροσδιόριστες τελικές συνέπειες για το «σύστημα».
Ο Τραμπ φρόντισε από νωρίς να στήσει σκηνικό αμφισβήτησης σε περίπτωση που χάσει. Υπονόμευσε την έγκαιρη παράδοση των επιστολικών ψήφων μέσω του ταχυδρομείου τοποθετώντας πρόσφατα επικεφαλής έμπιστό του και περικόπτοντας παράλληλα τη χρηματοδότηση για να μην μπορούν οι ταχυδρομικές υπηρεσίες να αντεπεξέλθουν στις αυξημένες απαιτήσεις της εκλογικής μάχης. Φρόντισε να διαλαλήσει την εναντίωσή του και αμφισβήτησε έντονα την εγκυρότητα της διαδικασίας που επιτρέπει την κατάθεση της ψήφου πριν από την ημέρα των εκλογών. Ενίσχυσε την πλειοψηφία των υπερσυντηρητικών δικαστών στο Ανώτατο Δικαστήριο όπου ήδη απειλεί να προσφύγει. Τέλος, συνιστούσε μέχρι την τελευταία στιγμή στους ψηφοφόρους του να προσέλθουν αυτοπροσώπως την Τρίτη στις κάλπες για να ψηφίσουν, προκειμένου να δημιουργηθεί εντύπωση νίκης του, ώστε να καταγγέλλει ότι οι αντίπαλοί του θέλουν να την ανατρέψουν με νοθεία.
Πέρα όμως από αυτά που έχουν σχέση με την προσωπικότητα του Τραμπ και τα καμώματά του, οι προχθεσινές εκλογές απέδειξαν, μεταξύ άλλων, ότι:
– Ο διχασμός στις ΗΠΑ είναι φαινόμενο διαρκείας, τρέφεται από ρατσιστικές αντιλήψεις και χαρακτηρίζεται από πολιτισμικά στοιχεία διάκρισης μεταξύ των πληθυσμών της ανατολικής και της δυτικής ακτής από τη μια πλευρά και της υπόλοιπης χώρας από την άλλη, αλλά και μεταξύ κατοίκων των μεγάλων πόλεων και εκείνων των μικρών πόλεων και των αγροτικών περιοχών.
– Το Δημοκρατικό Κόμμα επέλεξε έναν γερασμένο υποψήφιο δίχως λάμψη και ένταση, που δεν μπορούσε να προσελκύσει ψηφοφόρους, και έτσι ο Τραμπ αναγορεύτηκε σε σύμβολο της σύγκρουσης. Γεγονός που σημαίνει επίσης ότι το Δημοκρατικό Κόμμα βρίσκεται σε κρίση από πλευράς οργάνωσης, προσώπων και ιδεών.
– Η τεχνολογία της πληροφορίας έχει ανατρέψει τα γνωστά από δεκαετίες δεδομένα επιρροής στους ψηφοφόρους και δυσκολεύει εξαιρετικά την αξιοπιστία των δημοσκοπήσεων, άρα και την επιλογή των κατάλληλων μεθόδων και εργαλείων για την προσέγγιση εκλογέων.
– Το εκλογικό σύστημα είναι εντελώς παράλογο σήμερα, ανήκει σε άλλες εποχές, αλλοιώνει τη λαϊκή βούληση και επιβεβαιώνει ουσιαστικά την άποψη ότι οι ΗΠΑ δεν είναι ομοσπονδιακό κράτος, αλλά συνομοσπονδία πολιτειών.
Τέλος, είναι καιρός να γίνει αντιληπτό και αποδεκτό ότι στη διαμόρφωση της νοοτροπίας πολύ μεγάλου μέρους των Αμερικανών συμβάλλουν αποφασιστικά ο θρησκευτισμός στα όρια της θρησκοληψίας, η εθνικοφροσύνη τύπου «η Αμερική υπεράνω όλων» και το δικαίωμα της οπλοκατοχής. Ολα αυτά καλλιεργούνται συστηματικά. Καμία σχέση με την ευρωπαϊκή κουλτούρα, με εξαίρεση την κοινή διαπίστωση της αποφασιστικής επίδρασης της οικονομίας στις εκλογικές αναμετρήσεις.