Η καλύτερη παρομοίωση που έχει ακουστεί σχετικά με την πανδημία είναι αυτή η οποία την προσομοιάζει με πυρκαγιά που αιφνιδιαστικά ξεσπά στις βασικές εγκαταστάσεις (κτίριο διοίκησης, αποθήκες ή κεντρικό εργοστάσιο) ενός οργανισμού. Τι πρέπει να γίνει; Προφανώς, η προτεραιότητα είναι να σβήσει η φωτιά. Ωστόσο, τίποτα δεν θα είναι όπως στο παρελθόν. Πρέπει να καθαριστεί το καμένο κτίριο, να αξιολογηθεί η ζημιά που έχει υποστεί, να γίνουν εργασίες για την αποκατάσταση, ενδεχομένως να κτιστεί νέο κτίριο και φυσικά το διάστημα αυτό να λειτουργεί ο οργανισμός. Ισως με καινούργιες διαδικασίες και μεθόδους.
Αυτό που πραγματικά άλλαξε η πανδημία είναι ο τρόπος με τον οποίο έχουν μάθει να λειτουργούν οι οργανισμοί είτε είναι εταιρείες του ιδιωτικού τομέα είτε κρατικές επιχειρήσεις. Η λογική να καταρτίζουμε τον ετήσιο προϋπολογισμό και λίγο πριν από τη λήξη της περιόδου που ισχύει, βλέπουμε τα αποτελέσματα και αποφασίζονται οι αναγκαίες προσαρμογές για τον επόμενο. Το πιθανότερο είναι πλέον ότι ο προϋπολογισμός δεν ανταποκρίνεται στις συνθήκες, την καθίζηση της οικονομίας, τις αλλαγές των υγειονομικών κανόνων, τη συμπεριφορά των καταναλωτών και την οικονομική αβεβαιότητα που όλοι βιώνουν.
Οι εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αύξηση του ΑΕΠ της Ευρωζώνης το 2020 είναι -7,8%, ενώ μετρίασαν ήδη τις αισιόδοξες εκτιμήσεις για αύξηση ΑΕΠ το 2021 σε 4,2%. Τίποτα δεν αποκλείει περαιτέρω επιδείνωση. Η πρόβλεψη του ΔΝΤ για την αύξηση ΑΕΠ στις ΗΠΑ ήταν αρχικά 2,1% το 2020 που μειώθηκε σε -5,9% και στη συνέχεια προσγειώθηκε σε -8%.
Η πείρα της αγοράς από το πρώτο lockdown είναι ότι σε μεγάλο βαθμό δεν αποκαταστάθηκε ο τζίρος που χάθηκε. Ακόμα κι όταν άνοιξαν τα καταστήματα, η διάθεση των καταναλωτών ήταν διαφορετική. Μπορεί να κινήθηκαν προς τόπους διακοπών και διασκέδαση αλλά οι αποσκευές τους είχαν διαφορετικό περιεχόμενο από ό,τι πριν από την πανδημία.
Η περίοδος ακραίας αβεβαιότητας που βιώνει η οικονομία επιβάλλει σε όσους διοικούν εταιρείες και οργανισμούς να διαχειρίζονται όσα απεχθάνονται. Πρέπει να ανέχονται την ασάφεια και την αβεβαιότητα, να υιοθετούν εντατικό ρυθμό λειτουργίας που ίσως αλλάζει τους παράγοντες κόστους και κυρίως να αναθεωρήσουν προηγούμενες αποφάσεις που δεν είναι πια αποτελεσματικές. Θεωρητικά όλα περιλαμβάνονται στα προσόντα που έχει κάθε ηγετική ομάδα. Στην πράξη, θα ξεχωρίσουν όσοι τα διαθέτουν…
Για πολλούς η κατάσταση είναι μη διαχειρίσιμη επειδή καταστρέφει την εικόνα του «αποτελεσματικού παντογνώστη» που φιλοτέχνησαν για τον εαυτό τους επειδή παγιδεύτηκαν στις επιτυχίες του παρελθόντος. Τώρα πρέπει να βρουν το θάρρος να μιλήσουν χωρίς τη συνηθισμένη αλαζονεία. Να αποκαλύψουν το πραγματικό μέγεθος των προβλημάτων που τους υποχρεώνουν να λάβουν δύσκολα μέτρα προκειμένου να εξασφαλίσουν την επιβίωση της εταιρείας. Να δείξουν ενσυναίσθηση για τα προβλήματα των ανθρώπων που αναγκαστικά θίγονται και να επιταχύνουν τον ρυθμό λήψης (καινούργιων) αποφάσεων, αφού οι παλιές δεν λειτουργούν. Ουσιαστικά να ανταποκριθούν στην αποστολή τους σε συνθήκες που δεν την καθιστούν ευχάριστη.
Προφανώς οι ξαφνικές αλλαγές που έφερε η πανδημία δεν είναι διασκεδαστικές. Υπάρχουν ήδη κάποιες τάσεις που θα καθορίσουν το μέλλον. Η τεχνολογία δημιουργεί νέες αγορές αλλά ενδεχομένως καθορίζει και νέες ανισότητες. Ανάμεσα σε εκείνους που έχουν την ικανότητα να προσαρμοστούν, να επενδύσουν, να εξελιχθούν και τους άλλους που μένουν καθηλωμένοι στον κόσμο του παρελθόντος. Η πανδημία επέβαλλε πολλές αντιφάσεις. Οπως η συνύπαρξη μηδενικών επιτοκίων και υψηλών τιμών στις περισσότερες αγορές μετοχών, ομολόγων, ακινήτων. Τίποτα δεν θα είναι εύκολο.