Ετος 2100. Συναντιούνται δύο ιστορικοί. «Σε ποια εποχή ειδικεύεσαι;», ρωτάει ο πρώτος. «Στον Μεσαίωνα. Εσύ;», αντιρωτά ο δεύτερος. «Στο 2020». «Αλήθεια; Σε ποιον μήνα;».
Στην υπερβολή του πικρού ανεκδότου, που κυκλοφορεί στο Διαδίκτυο, κάθε μήνας του τρέχοντος έτους βαραίνει όσο πέντε αιώνες. Κρίση προσφυγική. Κρίση ασφάλειας – με τα τρομοκρατικά χτυπήματα σε Γαλλία και Αυστρία. Κρίση δημοκρατίας – με τις τραυματικές εκλογές στις ΗΠΑ. Κλιματική κρίση – μέχρι την Εύβοια, την Καρδίτσα και τη Χερσόνησο της Κρήτης. Πανδημία και πανδημικώς πάσχουσα οικονομία. Και –η ελληνική ιδιαιτερότητα, που δικαιώνει την υπερβολή– στρατιωτική απειλή στην ανατολική Μεσόγειο.
Το παράδοξο είναι ότι κάποιοι στην Αθήνα επικαλούνται το κοχλάζον αντικείμενο του αγέννητου ιστορικού, όχι για να παραδοθούν σε εσχατολογική μεμψιμοιρία, αλλά για να εκπέμψουν αυτοπεποίθηση: Η κυβέρνηση, λένε, διασχίζει τον πιο πηχτό χρόνο, χωρίς να σταματήσει να κάνει ποδήλατο. Χωρίς να έχει σταματήσει να φέρνει στη Βουλή νομοσχέδια μεταρρυθμιστικά.
Αν αυτή η αυτοπεποίθηση ακούγεται παράταιρη, υπάρχουν και παραταιρότερα: Με το ίδιο αλλόκοτο χαμόγελο, το 2021 περιγράφεται ως έτος κοσμογονίας. Στοιχειωμένες μεταρρυθμίσεις, όπως ο τρίτος πυλώνας του Ασφαλιστικού, η δραστική επιτάχυνση της απονομής της Δικαιοσύνης, οι αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις, παρουσιάζονται ως το έδαφος στο οποίο θα σπαρεί η αθρόα χρηματοδότηση του Ταμείου Ανάκαμψης.
Τι διαφεύγει από αυτόν τον μεταρρυθμιστικό ρομαντισμό; Διαφεύγει κυρίως ότι η κυβέρνηση δεν περνάει στεγνή την τρικυμία. Εχει ήδη αρχίσει να νιώθει βαρύ το πολιτικό κόστος του δεύτερου lockdown. Βρίσκεται αντιμέτωπη με μια έγκλειστη και ανασφαλή κοινή γνώμη που δεν έχει τα ψυχικά περιθώρια να μετρήσει τους παγκόσμιους καταναγκασμούς της πανδημίας. Δεν μπορεί να βρει παραμυθία στις στατιστικές αλλότριων θανάτων. Το στρες βιώνεται –και χρεώνεται– τοπικά.
Μια κυβέρνηση που μπορεί να χρειαστεί να διαχειριστεί σκηνές γονατισμένων νοσηλευτηρίων και έρημων Χριστουγέννων, πόση μεταρρυθμιστική ρώμη θα έχει την επόμενη ημέρα; Τι πολιτικό κεφάλαιο θα της έχει απομείνει για να προωθήσει αλλαγές που –τυχαίο παράδειγμα– θα μειώνουν, ας πούμε, τη δικηγορική ύλη· ή θα διανοίγουν αντιπολιτευτικό πεδίο ιδανικό για επαναστατική γυμναστική – και συνδικαλιστικό σαδισμό κατά της σιωπηλής πλειοψηφίας;
Η μαύρη πρόβλεψη απορρίπτεται κατηγορηματικά, επειδή πάσχει από προκατάληψη υπέρ του παρόντος. Είναι υπερβολικά εμποτισμένη από το συναίσθημα της στιγμής – της ζοφερότερης στιγμής της υγειονομικής κρίσης. Η Ιστορία, λένε, διδάσκει ότι έπειτα από παγκόσμιες κακουχίες τέτοιας έντασης, η ζωή παίρνει θριαμβευτικά την εκδίκησή της. Ερχεται ένα boom. Μετά τα αθόρυβα τσιμπήματα των πρώτων εμβολίων, θα αρχίσουμε να βγαίνουμε, να ταξιδεύουμε, να καταναλώνουμε, να επενδύουμε, να ζευγαρώνουμε, για να αναπληρώσουμε τον
χαμένο χρόνο.
Οι διαφανείς κάψουλες, μέσα στις οποίες εγκιβωτίζονται τα ξέπνοα θύματα του ιού, θα είναι ύλη μόνο του ιστορικού. Θα ξεχάσουμε.
Ευπάθειες
Δεν είναι αλήθεια ότι υποφέρουν όλοι με τον ιό. Η ανατολική Ασία τα πηγαίνει καλύτερα. Η Ιαπωνία μετράει 14,7 θανάτους ανά εκατομμύριο· η Ν. Κορέα 9,5· η Σιγκαπούρη 4,7. Καμία σχέση με τους αντίστοιχους δείκτες στην Ευρώπη (Ισπανία 865, Γαλλία 653, Γερμανία 145, Ελλάδα 92).
Τι έκαναν εκείνοι που δεν κάναμε εμείς; Πέρα από την κουλτούρα υπακοής, επιστράτευσαν αδίστακτα την τεχνολογία. Ιδίως στη Νότια Κορέα, η ιχνηλάτηση εξάντλησε τις δυνατότητες των smartphones. Πέτυχαν έτσι εκεί όπου αποτύχαμε: Στον «έξυπνο» έλεγχο με μικροκαραντίνες.
Παρ’ ότι αναπτύχθηκαν κι εδώ λογισμικά, η Ευρώπη δεν μπορούσε να αντέξει την άλωση της ιδιωτικής σφαίρας, ούτε καν προσωρινά. Η θεσμική της σκευή την κατέστησε υγειονομικώς ευάλωτη. Οι Ευρωπαίοι εμφανίζονται έτσι διατεθειμένοι να στερηθούν την ελευθερία κίνησης και την οικονομική ελευθερία, προκειμένου να μείνουν ανεντόπιστοι από το μάτι του Λεβιάθαν. Πράγμα παράδοξο, όταν οι ίδιοι δωρίζουν ακατάσχετα τα προσωπικά τους δεδομένα σε επιχειρήσεις διαδικτυακού εθισμού. Κι ακόμη πιο παράδοξο, αν αναλογιστεί κανείς τις ρωγμές που ανοίγει ήδη στον ιδιωτικό χώρο και χρόνο η τηλεργασία.
Ζωτικές πλάνες
ΚΚΕ χωρίς παρελάσεις είναι Βαρουφάκης χωρίς καθρέφτη.