Η Ιστορία δεν ακολουθεί ποτέ μια ευθεία γραμμή. Και σπάνια ακολουθεί τις προβλέψεις των ειδικών. Σήμερα, για παράδειγμα, η χώρα μας θα είχε μπει σε μια τροχιά ανάπτυξης της τάξεως του 2%-2,5%. Μεσολάβησε ο κορωνοϊός και είμαστε εδώ που είμαστε σήμερα. Αδικο ή όχι, λίγη σημασία έχει, δυστυχώς.
Το ζήτημα είναι πώς η χώρα θα μείνει όρθια μέσα σε αυτή την καταιγίδα και πώς θα μπορέσει –όταν αυτή κοπάσει– να κάνει μερικά μεγάλα βήματα εμπρός. Ο πρωθυπουργός διοικεί εδώ και ένα χρόνο ένα κράτος που βρίσκεται συνεχώς στα όριά του. Μεταναστευτικό, ελληνοτουρκικά, κορωνοϊός δοκιμάζουν τις αντοχές ενός κράτους που παραδοσιακά λιώνει σε μεγάλες κρίσεις, διότι βασίζεται στο φιλότιμο και στην αυταπάρνηση, αλλά όχι στο σύστημα. Και είναι και ένα κράτος φτωχό έπειτα από μια ασύλληπτη οικονομική κρίση.
Η ιδέα της διακυβέρνησης μέσω μιας «καγκελαρίας» είναι η προφανής, αλλά δεν μπορεί να δουλέψει χωρίς υπουργούς που θα νιώθουν ως μέλη μιας ομάδας, με ιδιοκτησία επιτυχιών και αποτυχιών. Στο κράτος μας είναι εύκολο να συμβεί αυτό που έλεγε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής: «Οι εντολές μου συχνά χάνονται μέσα σε μια γκρίζα μάζα»…
Αντιμετωπίζουμε τώρα, ως χώρα, ισχυρές αναταράξεις, ανέμους που μπορούν εύκολα να μας πάνε πίσω. Ενα μέρος τους δεν εξαρτάται από εμάς: η πανδημία και η επακόλουθη οικονομική κρίση και επαναφτωχοποίηση μέρους της κοινωνίας, η απρόβλεπτη Τουρκία, το παγκόσμιο βαθύ αντισυστημικό ρεύμα.
Ενα μέρος τους οφείλεται στις δικές μας παθογένειες: το διαλυμένο κράτος, το φαύλο DNA του κομματικού συστήματος που αναπαράγεται πιο γρήγορα από τον κορωνοϊό και αντέχει περισσότερο από αυτόν, μια Αριστερά που θέλει να μείνει κολλημένη στο 1970, αν όχι στη δεκαετία του ’40 και μερικά ακόμη.
Ολα αυτά μας «τραβάνε νότια». Η μάχη για να μείνουμε όρθιοι ως χώρα και να μην κατρακυλήσουμε στην εποχή των μνημονίων και των αντιμνημονίων μάς εξάντλησε. Μας έκανε βέβαια και σοφότερους, και πιο πρακτικούς, γιατί οι μεταπολιτευτικές χίμαιρες εξανεμίσθηκαν την εποχή του ΣΥΡΙΖΑ. Μόλις βγήκαμε όμως στο ξέφωτο, μόλις πήραμε ανάσα, ήλθαν οι δυνατοί αέρηδες και η νέα καταιγίδα. Είναι δύσκολο να κυβερνάς στα «κόκκινα», να μιλάς με μια κοινωνία που είναι δικαιολογημένα στα κάγκελα και να προχωράς μεταρρυθμίσεις… περιορισμένης ιδιοκτησίας. Αυτή ήταν συνήθως η Ελλάδα τα περισσότερα από τα τελευταία 200 χρόνια. Πήγε όμως, και θα πάει και τώρα, μπροστά!