Στις κρίσεις δείχνουν πιο φανταχτερά τα φλεγόμενα βέλη του λαϊκισμού, που αγαπά τη σύγκρουση και μισεί τρία πράγματα: την πολυπλοκότητα (ρέπει προς μονοσήμαντες απλές απαντήσεις), τον πλουραλισμό (μόνο μία γνώμη είναι πολιτικά νομιμοποιημένη, αυτή του λαού), τις κοινοβουλευτικές διεργασίες (μια ψηφοφορία αρκεί για να εκφραστεί η ενιαία λαϊκή βούληση). Για τους λαϊκιστές είναι αχρείαστοι έως επιζήμιοι οι περίπλοκοι μηχανισμοί της φιλελεύθερης αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας.
Λαϊκισμός και ανορθολογισμός είναι δύο συγκοινωνούντα δοχεία. Ο αποκαρδιωτικός παραλογισμός των τελευταίων ημερών παρήλθε, αλλά έμεινε η πίκρα της αδυναμίας να ευθυγραμμιστούμε με την ανάγκη των καιρών για ομοθυμία. Λέγεται ότι ο κορωνοϊός σκότωσε τον λαϊκισμό. Οτι η υγειονομική κρίση ξεγύμνωσε τους κακούς χειρισμούς του Τραμπ, του Τζόνσον, του Μπολσονάρο, γελοιοποίησε τις αρνήσεις τους. Οχι εντελώς, όχι στη χώρα μας, με τη μεγάλη σιωπηρή κατηγορία των συνωμοσιολογούντων και εκείνες των δογματικών. Η κλιμακούμενη υγειονομική κρίση δεν αποσυναρμολόγησε τις ιδεοληψίες τους, δεν υπερνίκησε τις πολιτικές προκαταλήψεις και τις άκαμπτες βεβαιότητές τους, τις αγκυροβολημένες στο ιδεολογικό αλάνθαστο. Τουλάχιστον όχι ακόμη. Για τους ποικιλώνυμους δογματικούς η επιστήμη και ο ορθός λόγος, ο όρκος πίστης στη ζωή, περικλείονται σε ένα παράλληλο σύμπαν, που μπορεί και να αποδέχονται, αλλά δεν τους ακουμπά, δεν επηρεάζει τη θωράκισή τους μέσα στο στεγανό των απόλυτων θέσεων.
Βέβαια, οι καθολικές επιπτώσεις των μεγάλων κρίσεων στο τέλος εξασθενούν αυτή τη σχιζοφρένεια, ευτελίζουν τις παραδοξότητες και τους φενακισμούς. Ομως όσο διαρκεί η μάχη για τις λιγότερες δυνατές απώλειες, τα μαλακά υπογάστρια είναι δραματικά ανοιχτά, οι αχίλλειες πτέρνες εντελώς γυμνές. Εκθετικές οι συνέπειες των λαθών, των αντικρουόμενων μέτρων, των ασυντόνιστων εξαγγελιών. Μοιάζει δύσκολο μια ισχυρή συνεπής φωνή να ακουστεί ξανά καθαρά, μέσα στον τωρινό ορυμαγδό των υπερβολών, των ψεμάτων, του φανατισμού και της εθελοτυφλίας, ώστε να μετριαστεί ό,τι διασπά το πολυπόθητο ενιαίο μέτωπο ενάντια στο πλανητικό κακό.
Αλλά δεν είναι ακατόρθωτο. Οι άνθρωποι δεν εγκαταλείπουν εύκολα τις βαθιά ριζωμένες, ιδιαίτερες ταυτότητές τους. Ωστόσο, οι ευρείες κοινές ταυτότητες διαπλάθονται –το λέει η Ιστορία και η εαρινή εμπειρία– και δημιουργούν την αίσθηση της κοινής μοίρας, η οποία αποτελεί τον πυρήνα κάθε αποτελεσματικής πολιτικής.