«Δεν μπορώ να χωνέψω ότι νυχτώνει τόσο νωρίς», μου λέει ένα αγαπημένο πρόσωπο. «Είναι έξι το απόγευμα και μοιάζει λες και είναι εννέα το βράδυ», συνεχίζει.
Της λέω: «Κάθε χρόνο το ίδιο συμβαίνει. Από τα τέλη Οκτωβρίου, που η ώρα πάει πίσω και η μέρα μικραίνει συνεχώς, έως τις 22 Δεκεμβρίου – την ημέρα με το λιγότερο φως όλο τον χρόνο. Γιατί φέτος αυτός ο πόνος;».
«Το ξέρω», αποκρίνεται απαρηγόρητη, «αλλά φέτος μου είναι σαν να συμβαίνει πρώτη φορά».
Ηθελα να της πω: «Σε αυτό έχεις δίκιο, όντως συμβαίνει πρώτη φορά. Είναι ο κορωνοϊός, η καραντίνα, το lockdown. Είναι η “κοινωνική απόσταση” (πόσο αποστειρωμένος όρος για την απομόνωση και τη μοναξιά, για την κλεισούρα και την έλλειψη, για τη νοσταλγία)».
Συμβαίνει όμως όντως για πρώτη φορά; Οχι. Δεν θα αναφερθώ σε πανδημίες άλλων εποχών (το 1919 ή τέλη της δεκαετίας του ’50 –όταν μάλιστα το αγαπημένο μου πρόσωπο έχασε τη μεγάλη της αδελφή από εκείνη τη φονική γρίπη) αλλά στην παρατεταμένη –και πολύ πιο επιτυχημένη– καραντίνα της περασμένης άνοιξης.
Τότε ήταν η πρώτη φορά για όλους εμάς. Και ως «πρώτη φορά» είχε και κάτι το πρωτοφανές, ακόμα και εξωτικό. Πάντως, δεν είχαμε κουραστεί (ακόμη). Και πιστεύαμε (αφελώς, αφελέστατα) ότι ξεπεράστηκε το εμπόδιο, τα πήγαμε καλά, κράτος και πολίτες, και πλέον «το έχουμε».
Τώρα είναι αλλιώς. Η αντίδραση στα μέτρα, πιο έκρυθμη. Η ανυπακοή διάχυτη. Πιο πολύ όμως απ’ οτιδήποτε άλλο είναι η μελαγχολία: το αλλόκοτο των άδειων δρόμων και των βουβών καταστημάτων της περασμένης άνοιξης ήταν πιο ήπιο από αυτό που ζούμε τώρα. Κι ας πηγαίνει αυτή τη φορά ο κόσμος στις δουλειές του (σε αντίθεση με την ανοιξιάτικη καραντίνα), κι ας έχει κίνηση στους δρόμους.
Την άνοιξη, ο καιρός «άνοιγε». Προσμέναμε το καλοκαίρι, τη θάλασσα – έστω και μετ’ εμποδίων, το μαγικό φίλτρο της Ελλάδας προκαλεί αφλογιστία σε όλα τα άλλα γιατροσόφια.
Τώρα οδεύουμε προς το καταχείμωνο. Τι σόι Χριστούγεννα θα είναι αυτά με πανδημία; Χωρίς σινεμά και θέατρα; Χωρίς εστιατόρια και μπαρ; Θα αρθούν τα μέτρα και τα κρούσματα θα εκτιναχθούν ξανά; Και φτου απ’ την αρχή; Πιθανώς…
Ακόμα και το μισερό Πάσχα του ’20, καταμεσής της καραντίνας, είχε το άρωμα που έχει κάθε πασχαλινή γιορτή: το άρωμα της άνοιξης. Τώρα;
Τώρα, οδεύουμε, μακριά από άλλα αγαπημένα πρόσωπα προς την πιο σκοτεινή ημέρα της χρονιάς. Ειδικά τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο –παραδοσιακά οι πιο θλιβεροί μήνες– αναμένεται να τους περάσουμε μέσα σε διαδοχικές καραντίνες.
Οπότε, ναι, η νύχτα πέφτει πιο βαριά φέτος. Και δεν βοηθάει και ο μουντός, κρύος καιρός των τελευταίων ημερών. Είναι ένας άλλος χειμώνας αυτός.
Αλλά θα περάσει. Θυμηθείτε: μετά την ισπανική γρίπη ακολούθησαν τα «Roaring Twenties». Ισως να περιμένει κι εμάς κάποιο νέο Τσάρλεστον στη γωνία του σκοτεινού, ερημικού δρόμου. Θα είμαστε εκεί όταν έρθει και αυτή η ώρα. Αρκεί να προσέξουμε τώρα, όλοι μας.