Οι σύγχρονες μελέτες σε διεθνές επίπεδο τεκμηριώνουν ότι ο πολιτισμός διαθέτει μια εξαιρετικά ισχυρή κοινωνικοοικονομική δυναμική, καθώς διαπνέει και επηρεάζει σχεδόν όλες τις πτυχές της κοινωνικής και της παραγωγικής δραστηριότητας, και ως εκ τούτου αποτελεί σημαντικό παράγοντα της οικονομίας και της κοινωνίας, αλλά και συντελεστή της ανάπτυξης και των δύο.
H πραγματοποίηση επενδύσεων στην αξιοποίηση του πολιτιστικού κεφαλαίου αποδίδει υψηλή προστιθέμενη αξία και πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα στις συνδεόμενες με τον πολιτισμό εξωτερικές οικονομίες. Επιφέρει ισχυρή στήριξη και ώθηση στην απασχόληση, τόσο στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς όσο και στους τομείς των δημιουργικών βιομηχανιών και των συναφών και εξαρτώμενων δραστηριοτήτων, πρωτίστως δε του τουρισμού, με τον οποίο ο πολιτισμός διατηρεί πολύ ισχυρή διατομεακή σχέση.
Ο πολιτιστικός και δημιουργικός τομέας λογίζεται πλέον ως διακριτός οικονομικός τομέας, που χρησιμοποιεί πόρους, παράγει προϊόντα και υπηρεσίες, δημιουργεί εισόδημα και θέσεις εργασίας, προσελκύει και προκαλεί επενδύσεις, και συνεπώς λειτουργεί ως μοχλός ώθησης της ανάπτυξης. Γι’ αυτό, άλλωστε, αναγνωρίζεται και επισήμως από διεθνείς οργανισμούς ως ο τέταρτος πυλώνας της βιώσιμης ανάπτυξης.
Υπό την έννοια αυτή, ο πολιτισμός διατρέχει οριζόντια και τους τέσσερις πυλώνες ανάπτυξης και μεταρρυθμίσεων, στους οποίους βασίζεται το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, δηλαδή την πράσινη μετάβαση, την ψηφιακή μετάβαση, την απασχόληση και την κοινωνική συνοχή, τις ιδιωτικές επενδύσεις και τον μετασχηματισμό της οικονομίας.
Οι προτεραιότητες του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού για το Ταμείο Ανάκαμψης είναι προφανές ότι καλύπτουν και τους δύο άξονες αρμοδιότητάς του, αυτόν του πολιτιστικού αποθέματος –υλικού και άυλου– και της σύγχρονης δημιουργίας, οι οποίοι πλέον αντιμετωπίζονται όχι ως δύο διακριτοί χώροι, αλλά ως ενιαίο σύνολο, που συμπράττει και συλλειτουργεί. Οι προτάσεις του ΥΠΠΟΑ έχουν σαφές μεταρρυθμιστικό πρόσημο και αναπτυξιακό χαρακτήρα, ενώ στοχεύουν στην ανθεκτικότητα του τομέα και στην ενδυνάμωση των εργαζομένων και των επαγγελματιών του.
Οι δυνατότητες που παρέχονται διά του Ταμείου Ανάκαμψης μπορούν να εξασφαλίσουν τη δομική μεταρρύθμιση του χώρου και την αντιμετώπιση παγίων προβλημάτων σχετιζόμενων με τις εργασιακές σχέσεις, με την εκπαίδευση, την κατάρτιση, την πρόσβαση σε χρηματοδοτικά εργαλεία, την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας, την προώθηση των επενδυτικών σχεδίων.
Στις προτεραιότητες εντάσσεται η ενεργειακή αναβάθμιση των πολιτιστικών υποδομών –μουσείων και χώρων τεχνών– καθώς και η προστασία των πολιτιστικών πόρων –αρχαιολογικών χώρων και μνημείων– από τις φυσικές καταστροφές και η θωράκισή τους από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.
Στο πλαίσιο της ψηφιακής μετάβασης εντάσσονται εφαρμογές προηγμένης τεχνολογίας για την αναβάθμιση των παρεχόμενων εμπειριών προς τους χρήστες των πολιτιστικών δομών με καινοτόμες υπηρεσίες και προϊόντα, αλλά και για τη συρρίκνωση του διοικητικού φόρτου μέσω της χρήσης υπηρεσιών ψηφιακής διακυβέρνησης.
Προτεραιότητα αποτελεί η ανάδειξη του πολιτιστικού και δημιουργικού τομέα ως ολοκληρωμένου, βιώσιμου αναπτυξιακού μοχλού των τοπικών κοινωνιών, που δημιουργεί θέσεις εργασίας και οικοσυστήματα επιχειρηματικότητας και εκπαίδευσης, συμβάλλοντας καθοριστικά στην κοινωνική συνοχή.
Εμβληματικά έργα, όπως για παράδειγμα η αποκατάσταση, η ανάδειξη και η αξιοποίηση του πρώην βασιλικού κτήματος στο Τατόι, μια ιδανική περίπτωση σύμπραξης Δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, εντάσσονται στο πλαίσιο των πυλώνων του Ταμείου Ανάκαμψης και προωθούν τον εκσυγχρονισμό του παραγωγικού υποδείγματος της χώρας, ώστε αυτό να καταστεί αποτελεσματικό, ανταγωνιστικό και βιώσιμο.
* Η κ. Λίνα Μενδώνη είναι υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού.