Φέτος, η Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας Κατά των Γυναικών (25 Νοεμβρίου) δεν ήταν μια «εθιμοτυπική» αναφορά στατιστικών, επίσημων δηλώσεων και διαμαρτυριών, σημειωμένη στην ατζέντα του μήνα. Οι «παγκόσμιες ημέρες», ανεξαρτήτως σοβαρότητας και περιεχομένου, δεν επεκτείνονται σε χρόνο μεγαλύτερο του 24ώρου που τους αναλογεί. Αυτή τη φορά όμως, οι αριθμοί ήταν πραγματικά ανατριχιαστικοί. Η βία κατά των γυναικών εκτοξεύθηκε στην περίοδο του εγκλεισμού. Δεν είναι μόνο ότι στην Ελλάδα οι κλήσεις στη γραμμή 15900 εκτινάχθηκαν στην πρώτη καραντίνα ή ότι οι εκκλήσεις για βοήθεια των κακοποιημένων γυναικών αυξήθηκαν, το τελευταίο διάστημα, σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία 32%, Αυστρία 38%, Γερμανία 20% κ.α.).
Αντιγράφουμε από το vouliwatch: Η ενδοοικογενειακή βία δεν γνωρίζει φυλή, θρησκεία, μορφωτικό επίπεδο ή εισόδημα. Μία στις τρεις γυναίκες στον κόσμο έχει υποστεί σωματική ή σεξουαλική βία, συνήθως από τον σύντροφό της. 2,6 δισ. γυναίκες και κορίτσια ζουν σε χώρες όπου ο βιασμός εντός γάμου δεν διώκεται ρητά ποινικά. Στην Ε.Ε., 45% με 55% των γυναικών έχουν βιώσει σεξουαλική παρενόχληση από την ηλικία των 15 ετών. Για να μην αναφερθούμε στο τράφικινγκ, στους παιδικούς γάμους, στους γενετήσιους ακρωτηριασμούς… Τα μη καταγεγραμμένα περιστατικά, επίσης, είναι πολλά. Τα «αόρατα θύματα» δεν δημοσιοποιούν τον εφιάλτη τους· τον υφίστανται και δεν τον καταγγέλλουν, ούτε ζητούν βοήθεια.
Αυτόν τον σκοτεινό κόσμο βίας, ενοχής, φόβου και, εντέλει, παράλυσης, αποτύπωσε και η Τζένιφερ Φοξ στην ταινία της «The tale», του 2018 (είχε αναρτηθεί στην πλατφόρμα ERTFLIX). Τα γεγονότα πραγματικά, αφορούσαν την ίδια τη σκηνοθέτιδα, τον ρόλο υποδυόταν η εξαιρετική Λόρα Ντερν. Η ηρωίδα, στα 50 της, ανασύρει από τη μνήμη, με τη βοήθεια ημερολογίων που βρήκε τυχαία η μητέρα της, ότι στα 13 της κακοποιήθηκε σεξουαλικά από τον προπονητή της στην ιππασία σε μια κατασκήνωση. Η κινηματογραφική αυτή εκδοχή διαφέρει από άλλες γιατί αποκαλύπτει έναν κόσμο που μέσα στην ευχάριστη κανονικότητά του κρύβει ένα παρελθόν ανεξέλεγκτο και καθοριστικό. Τα στατιστικά στοιχεία των Παγκόσμιων Ημερών παράγουν τον θόρυβο που πρέπει. Τι γίνεται όμως με τα καλά(;) κρυμμένα μυστικά, που μόλις αναδυθούν έχουν τη δύναμη να διαλύσουν ζωές; Η μικρή Τζένιφερ βιώνει τον βιασμό ως έρωτα, ως δυνατότητα να απομακρυνθεί από τη μεσοαστική οικογένειά της. Ο προπονητής την παρασύρει, κι αυτή αφήνεται, έως ότου το ίδιο το σώμα της, ενός 13χρονου παιδιού, αντιδρά: ανεβάζει πυρετό, παθαίνει ναυτίες. Οταν η ώριμη γυναίκα, επιτυχημένη επαγγελματίας πλέον, μέσα σε μια ευτυχισμένη σχέση, ανακαλεί αργά και βασανιστικά τα συμβάντα (αρκεί να μισανοίξει η σφαλισμένη πόρτα της εφηβείας για να ορμήσουν ασυγκράτητες οι τραυματικές εμπειρίες που έχουν αποθηκευτεί καμουφλαρισμένες), έρχεται αντιμέτωπη με πολλά μποφόρ. Θυμώνει. Αρνείται, στην αρχή, να αποδεχθεί βοήθεια και τον ρόλο του θύματος, αποφασίζει να αναζητήσει μόνη της τα πρόσωπα του παρελθόντος. Φτάνει ώς τον θύτη της, ηλικιωμένο πλέον και παντρεμένο, τον εκθέτει δημόσια και «επιστρέφει» στον εφηβικό πανικό. Η Τζένιφερ Φοξ βάζει τις ηρωίδες στις δύο ηλικίες να συνδιαλέγονται και βρίσκει το κουράγιο –δεν παραγνωρίζουμε τη θεραπευτική ιδιότητα της τέχνης– να μιλήσει, κάνοντας τη σεξουαλική κακοποίησή της μια πολυπρισματική ταινία.
Τι γίνεται όμως με τις εκατοντάδες χιλιάδες γυναίκες που δεν έχουν ούτε το ταλέντο ούτε τη δύναμη της Τζένιφερ Φοξ; Που υφίστανται τη βία για χρόνια και σιωπούν, είτε γιατί είναι πολύ νέες όταν βρεθούν μέσα σε αυτήν τη συνθήκη, είτε γιατί θεωρούν ότι διαφυλάσσουν την οικογένειά τους, είτε γιατί δεν υπάρχουν σύμμαχοι για μια έξοδο. Ετσι ώστε να ανακτήσουν την αξιοπρέπειά τους, την οποία έχουν δικαίωμα να διαχειριστούν οι ίδιες με όποιον τρόπο επιθυμούν. Αν η κακοποίηση παίρνει το σχήμα της «επιθυμίας», τότε επεμβαίνουν άλλες επιστήμες για να λύσουν τον γόρδιο δεσμό.
Η εξάλειψη της βίας δεν είναι μόνο θέμα θεσμικό και πολιτειακό. Οι ρίζες του είναι κοινωνικές και θρέφονται στα σκοτάδια της ανθρώπινης ύπαρξης. Ως εκ τούτου, δεν θα «εξαλειφθεί» ποτέ. Αλλά μπορεί να περιοριστεί. Να φωτιστούν τα μυστικά, να αποκτήσουν φωνή, τη δική τους φωνή, έστω κι αν είναι ασύντακτη και ασταθής.