Ισως αυτό το κείμενο να μην είναι ο καλύτερος αποχαιρετισμός στη χρονιά που φεύγει – ειδικά όταν έχει αρχίσει εδώ και λίγες ημέρες, έστω και αναγκαστικά σε δόσεις, να αναπτερώνεται η ελπίδα με την έναρξη των εμβολιασμών. Για πολλές οικογένειες όμως –και στη χώρα μας– αυτή ήταν μια χρονιά ανολοκλήρωτου πένθους.
Πάνω από 4.600 συνάνθρωποί μας έχασαν τη ζωή τους από την αρχή της πανδημίας. Σε πολλές περιπτώσεις οι οικείοι τους δεν μπορούσαν καν να παρευρεθούν στην κηδεία. Είτε επειδή είχαν εκτεθεί και οι ίδιοι στον ιό και βρίσκονταν σε υποχρεωτική καραντίνα ή εξαιτίας των μέτρων περιορισμού που ίσχυαν ανά περιόδους. Κάποιοι δεν πρόλαβαν να τους μιλήσουν για τελευταία φορά προτού διασωληνωθούν, ούτε φυσικά είχαν τη δυνατότητα να βρίσκονται ως συνοδοί στο πλευρό τους κατά τη διάρκεια της νοσηλείας τους, όπως συνέβαινε στην προ πανδημίας περίοδο.
Είναι πολύ δύσκολο να ενημερώνεσαι μόνο τηλεφωνικά για την πορεία της υγείας ενός δικού σου ανθρώπου. Να κρέμεσαι από την κάθε λέξη του θεράποντος γιατρού, αναζητώντας κάποια χαραμάδα αισιοδοξίας. Να καταλαβαίνει και εκείνος στην άλλη άκρη της γραμμής ότι προσπαθείς να εκμαιεύσεις προσδοκίες τις οποίες δεν είναι σε θέση να μοιραστεί. Αυτή η υποχρεωτική απόσταση, αυτή η βασανιστική αναμονή, μεγεθύνει την αίσθηση απραξίας.
Οι εικόνες με τα σφραγισμένα και τυλιγμένα με νάιλον φέρετρα θανόντων από κορωνοϊό, καθώς και οι ολόσωμες προστατευτικές στολές των υπαλλήλων στα γραφεία τελετών λες και μεταφέρουν ραδιενεργό φορτίο, θα αποτελούν για τις επόμενες γενιές ιστορικό ντοκουμέντο. Για εμάς όμως τώρα, είναι μια σοκαριστική υπόμνηση των όσων ζούμε.
Κάθε άνθρωπος ακολουθεί τη δική του, εσωτερική διαδρομή στο πένθος. Δεν υπάρχει σωστό ή λάθος, καμία πυξίδα δεν καθοδηγεί κάποιον στην οδύνη. Ωστόσο οι παρούσες συνθήκες δεν έδωσαν τον χώρο και τη δυνατότητα σε αρκετούς συνανθρώπους μας να εκφραστούν όπως ενδεχομένως θα ήθελαν. Μπορεί εδώ και μήνες να ακούμε καθημερινά για νέα κρούσματα και για θανάτους. Οι αριθμοί όμως από μόνοι τους, αν και σημαντικοί, δεν προετοιμάζουν πάντοτε κάποιον για την ιδέα της απώλειας έως ότου ο ιός χτυπήσει τη δική του πόρτα. Δεν είναι θέμα τελετουργικού, δεν είναι ζήτημα διαδικασίας ή πίστης. Είναι πρωτίστως θέμα έκφρασης. Αυτή η πανδημία περιόρισε τις δυνατότητές μας να εκφραστούμε όπως έχουμε μάθει και έχουμε ανάγκη. Οταν ο κίνδυνος θα έχει πλέον εξαλειφθεί πλήρως, θα είμαστε ελεύθεροι να ζήσουμε ξανά και στα καλά αλλά και στα δύσκολα.