Η άσκηση του καθήκοντος εκκλησιαστικής ανυπακοής είναι μάλλον ασύνηθες φαινόμενο στις σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας. Κυρίως εκδηλώνεται όταν μία «προοδευτική» ούτως ειπείν κυβέρνηση διαταράσσει τις λεπτές ισορροπίες στις σχέσεις δύο θεσμών με εκ διαμέτρου αντίθετες κοσμοθεωρήσεις, που πρέπει να εναρμονισθούν.
Πρόκειται ασφαλώς για άσκηση δυσχερεστάτη. Διότι η Εκκλησία είναι ο θεσμός των παραδόσεων, με άλλα λόγια εμφορείται από μία συντηρητική θεώρηση κοινωνικής συμπεριφοράς. Ενώ η Πολιτεία, και ειδικότερα μία «προοδευτική» κυβέρνηση, κρίνει αναγκαία την αποδυνάμωση των παραδοσιακών αναχωμάτων για να ανταποκριθεί επιτυχέστερα στις προκλήσεις του μέλλοντος.
Είναι αναγκαίο ίσως στο σημείο αυτό να διευκρινισθεί ότι, για τις ανάγκες του παρόντος κειμένου, η Εκκλησία νοείται ως επί Γης θεσμός, με ό,τι συνεπάγεται αυτό, και όχι ως η μεγαλύτερη ανατροπή στην ιστορία του ανθρώπου, όπως στην ουσία είναι η χριστιανική διδασκαλία.
Απορούν κάποιοι αναλυτές πώς είναι δυνατόν να εκδηλώνεται μια ρήξη στις σχέσεις της Εκκλησίας με μία κεντροδεξιά κυβέρνηση. Απλώς δεν θέλουν να ομολογήσουν ότι η «επιτελική κυβέρνηση» του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη ψηφίσθηκε μεν από τους συντηρητικούς πολίτες, αλλά είναι απελπιστικά φιλελεύθερη και αγνωστικιστική. Ομως η κρίση δεν προέκυψε από αυτόν τον λόγο.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η ευθύνη της αντιμετωπίσεως της πανδημίας ανήκει αποκλειστικά στην περιοχή ευθύνης της όποιας κυβερνήσεως, η οποία επιβάλλει τα όποια μέτρα κρίνει κατά περίπτωση απαραίτητα. Πολιτική απειρία, όμως, και μία δόση υπεροψίας ώθησαν το επιτελείο του Μαξίμου να αντιμετωπίσει τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο περίπου ως πρόεδρο σωματείου ή κάτι ανάλογο, εκδίδοντας φετφά, αναιρετικό προηγουμένης αποφάσεως, δίχως καμία διαβούλευση.
Ο κ. Ιερώνυμος είναι ένας μετριοπαθής Αρχιερεύς, του διαλόγου και της καταλλαγής, σε μία εποχή που το εκκλησίασμα πνέει τα μένεα εναντίον της κυβερνήσεως για το κλείσιμο των εκκλησιών, ενώ συνοδικοί ιεράρχες τελούν σε κατάσταση μαχητικής διεγέρσεως. Διερωτάται κανείς εάν οι επιτελείς του Μαξίμου επιδιώκουν να αναδείξουν με την πολιτική που υιοθετούν ελληνορθόδοξο Σαβοναρόλα, διεγέρτη επικίνδυνο του πλήθους.
Αυστηρότατες ήσαν ομολογουμένως οι αποφάσεις της ΔΙΣ, με δραματικότερη τη διαπίστωση του κ. Ιερωνύμου ότι «πολλοί κυκλόθεν οι εχθροί ημών». Πέρασαν χρόνια πολλά έως ότου διαπιστώσει η Ιεραρχία ότι κάθε κυβέρνηση έχει την τάση να αντιμετωπίζει την Εκκλησία απλώς και μόνον ως θεραπαινίδα των πολιτικών επιλογών της.
Βεβαίως, οι διαπιστώσεις ουδέποτε αρκούν και το ουσιώδες είναι να υπερβεί η Ιεραρχία την εγγενή αδράνειά της και να επιχειρήσει άνοιγμα στην κοινωνία και στους νέους, με λόγο σύγχρονο και περιεκτικό. Δεν συνιστάται ασφαλώς αντάρτικο. Αλλά ούτε τα ευσεβιστικά κηρύγματα αρκούν. Ο χριστιανισμός είναι υψίστη πνευματική εμπειρία, και αυτό αναμένει να διδαχθεί ο πιστός από την Ιεραρχία. Είναι μία κοπιώδης διαδικασία όντως. Αλλιώς θα έχουμε τα ίδια και τα ίδια, και κάθε χρόνο και χειρότερα.