Η ιστορία του Ντόναλντ Τραμπ είναι μια παραβολή που επιβεβαιώνει την παρατήρηση του Ηράκλειτου ότι ο χαρακτήρας του ανθρώπου καθορίζει τη μοίρα του. Εάν ο Τραμπ δεν ήταν αυτός που είναι, γεννημένος πλούσιος, αποτυχημένος επιχειρηματίας που πάντα φόρτωνε τα χρέη του σε άλλους πριν βρει απροσδόκητη «δόξα» ως αστέρας τηλεοπτικής σειράς (The Apprentice) –δηλαδή, εάν δεν είχε μάθει να παίρνει ό,τι θέλει χωρίς να λογαριάζει το κόστος– δεν θα είχε διεκδικήσει το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών στις εκλογές του 2016. Η επιτυχία της εκστρατείας του βασίστηκε στο ότι δεν ήταν πολιτικός, αλλά χοντροκομμένος κωμικός που παρίστανε τον ανατροπέα, τον παντογνώστη και πανίσχυρο, που δεν ξέρει τίποτε αλλά ξέρει τι θέλει. Η ταυτότητα αυτή άρεσε σε πολλούς ψηφοφόρους, έδινε φωνή στην οργή τους, στηλίτευε την «ελίτ», τους μετανάστες και διάφορες ομάδες που υποτίθεται ότι έφταιγαν για όλα τα προβλήματα των «πατριωτών». Την ίδια ώρα, ο χαρακτήρας-καρικατούρα τον καθιστούσε άτρωτο στις αποτυχίες, στις συνέπειες για τη χυδαιότητα των λόγων και των πράξεών του. Ηταν αυτός που ήταν και ουδείς περίμενε να είναι καλύτερος. Οταν οι οπαδοί συγχωρούσαν τη συμπεριφορά του, στην ουσία συγχωρούσαν εαυτούς. Αυτή ήταν σίγουρη συνταγή για επιτυχία – μπορούσε να κάνει ό,τι ήθελε χωρίς
σοβαρές συνέπειες.
Τώρα, ο ίδιος χαρακτήρας, η ίδια νοοτροπία, οι ίδιες συμπεριφορές, έφεραν τον έως τώρα τυχερό τζογαδόρο στην απόλυτη αποτυχία. Μη γνωρίζοντας πότε να σταματήσει, ο Τραμπ δεν έμεινε ευχαριστημένος με τα 75 εκατ. ψήφους που κέρδισε, οι οποίες θα του επέτρεπαν να παραμείνει ισχυρός πόλος έλξης κάθε πικραμένου ψηφοφόρου, να καρπώνεται κάθε δυσκολία του διαδόχου του. Αντιθέτως, επέμεινε να απαιτεί την ανατροπή του εκλογικού αποτελέσματος, θέτοντας εαυτόν και τους οπαδούς του σε πορεία σύγκρουσης με την πραγματικότητα. Και εκεί δεν μπόρεσε να συγκρατήσει τις ορμές του: ενώ βρέθηκαν γερουσιαστές και βουλευτές που στήριξαν την προσπάθεια του Τραμπ να υπονομεύσει τη διαδικασία επικύρωσης της εκλογής Μπάιντεν, αυτός συγκάλεσε και ενθάρρυνε τον όχλο, που στις 6 Ιανουαρίου εισέβαλε στο Καπιτώλιο. Ομως, ούτε τα μέλη του Κογκρέσου που τον υπηρέτησαν ούτε ο «άτακτος» στρατός τους πέτυχαν αυτό που ήθελε ο Τραμπ. Αντιθέτως, οι κινήσεις του αμαύρωσαν διεθνώς την εικόνα των ΗΠΑ ως υπερδύναμη και δημοκρατία, προκαλώντας αποτροπιασμό και οργή μέσα στη χώρα. Τώρα που τον εγκαταλείπουν υπουργοί, σύμβουλοι και επιφανείς Ρεπουμπλικανοί, ο Τραμπ αναγκάζεται να αποδεχθεί ότι ο Τζο Μπάιντεν ορκίζεται πρόεδρος στις 20 Ιανουαρίου. Σήμερα είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι ο Τραμπ θα συνεχίσει να υπάρχει ως υπολογίσιμη πολιτική δύναμη – είτε βρεθεί σε δικαστικές περιπέτειες είτε όχι. Αυτός που πάντα έβγαινε «λάδι» από τις χρεοκοπίες, από τα ψέματα και τις απάτες, χρεώνεται πρωτοφανείς ασχήμιες στο τέλος της προεδρίας του και αντιμετωπίζει την απομόνωση του αποτυχημένου. Οι πολιτικοί φίλοι απομακρύνονται και οι αντίπαλοι ζητούν την αποπομπή του αμέσως, ενώ όλοι αναρωτιούνται τι άλλο κακό θα κάνει πριν φύγει από τον Λευκό Οίκο. Ο Τραμπ εξασφάλισε τον τίτλο που απεχθάνεται και φοβάται όσο τίποτε άλλο, αυτόν του αποτυχημένου, του loser. Τη φοβία αυτή περιγράφει η πρώην γυναίκα του, Ιβάνα, στην αυτοβιογραφία της: ο Τραμπ, λέει, δίσταζε να ονομάσει τον πρωτότοκο τους γιο Ντόναλντ Τζούνιορ (νεότερος), μη τυχόν και ήταν «loser».
Το ερώτημα τώρα είναι πώς θα προχωρήσει η χώρα. Η προεδρία Τραμπ αποκάλυψε το μέγεθος των προκλήσεων που αντιμετωπίζει μια βαθιά διχασμένη κοινωνία. Αυτά οδήγησαν στην εκλογή Τραμπ και αυτά επιδεινώθηκαν κατά τη θητεία του. Ο Μπάιντεν φαίνεται να έχει αρετές που στερείται ο Τραμπ – μπορεί αν εμπιστευθεί ικανούς ανθρώπους, να χαράξει πορεία, να διοικήσει, να ακούσει τους πολίτες. Για να μην παραμείνει η χώρα έρμαιο του επόμενου λαϊκιστή, όμως, ο νέος πρόεδρος θα χρειαστεί χρόνο, τύχη και ευρεία συνεννόηση μεταξύ πολιτών, πολιτικών και μέσων ενημέρωσης –από κάθε πολιτικό χώρο– ώστε να απομακρυνθεί το νέφος του ψέματος από τη δημόσια συζήτηση, να επιχειρηθεί άλμα προς μια πιο δίκαιη κοινωνία, με περισσότερη ασφάλεια και ευκαιρίες. Ο «χαρακτήρας» της κοινωνίας που θα διαμορφωθεί σήμερα θα καθορίσει το μέλλον της χώρας.