Μια ασυνήθιστη εμπορευματική κίνηση παρατηρήθηκε διεθνώς. Συνήθως η ροή εμπορευμάτων ήταν από την Ασία, στην οποία παράγονται, προς την Ευρώπη, όπου βρισκόταν η κατανάλωση. Το προηγούμενο τρίμηνο η ροή ήταν αντίστροφη. Πολλές ευρωπαϊκές εταιρείες βρέθηκαν με υψηλά αποθέματα και προκειμένου να μένουν στις αποθήκες τους τα (επαν)εξάγουν σε αγορές της Ασίας, που είτε αντιμετώπισαν αποτελεσματικά την πανδημία είτε έχουν ανεπτυγμένο ηλεκτρονικό εμπόριο.
Ο προβληματισμός για την εύστοχη αντιμετώπιση της πανδημίας από τις επιχειρήσεις δεν έχει καταλήξει σε οριστικές απαντήσεις, αλλά οι εξαγωγές ήταν μια ικανοποιητική απάντηση. Αυτό σε κάποιο βαθμό συνέβη και στην ελληνική οικονομία, καθώς την περίοδο πανδημίας οι εξαγωγές προϊόντων αυξήθηκαν.
Βέβαια, επικρατεί η εντύπωση της απόλυτης καταστροφής, που υπερτονίζεται συνήθως επειδή τα media θεωρούν ότι η δυσάρεστη είδηση είναι πιο εντυπωσιακή και προσελκύει μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Υπογραμμίζεται, για παράδειγμα, ότι μεγάλο μέρος των μισθωτών λαμβάνει επιδόματα επειδή δεν εργάζεται και είναι πράγματι σημαντικό ποσοστό, που φθάνει το ένα τρίτο του συνόλου, αλλά παραλείπεται ότι τα υπόλοιπα δύο τρίτα εργάζονται και πληρώνονται κανονικά.
Μια ρεαλιστική περιγραφή της κατάστασης προκύπτει από μεγάλη έρευνα της PwC («Οι επιπτώσεις της πανδημίας στις ελληνικές επιχειρήσεις») που αποκαλύπτει τον τρόπο που αντιμετώπισαν την πανδημία οι εισηγμένες εταιρείες. Το πρώτο εξάμηνο του 2020 ο κύκλος εργασιών τους μειώθηκε 21,4%, τα λειτουργικά έξοδά τους επίσης μειώθηκαν 19,2%, αλλά η κερδοφορία τους (EBITDA) μειώθηκε ακόμη περισσότερο, 37%. Την ίδια περίοδο ωστόσο τα ταμειακά διαθέσιμα αυξήθηκαν 9%, ο τραπεζικός δανεισμός αυξήθηκε 8%.
Η στρατηγική των εταιρειών για να αντιμετωπίσουν την πανδημία ήταν απλή. Μείωσαν τα έξοδα και τις επενδύσεις, συγκέντρωσαν ρευστότητα δανειζόμενες όσο μπορούσαν και, κυρίως, έγιναν λιγότερο συνεπείς στις υποχρεώσεις τους. Οι ημέρες πληρωμής των προμηθευτών αυξήθηκαν από 179 τον Ιούνιο του 2019 σε 197. Οι ημέρες πληρωμής των απαιτήσεων αυξήθηκαν από 122 σε 140 στα μέσα του 2020.
Ας δεχθούμε ότι η στρατηγική αυτή ήταν μια έκτακτη προφύλαξη μπροστά στο άγνωστο, αντιμετώπισαν το αναπάντεχο. Τώρα όμως πρέπει να προχωρήσουν στον εμβολιασμό! Να αναλάβουν πρωτοβουλίες που θα δημιουργούν τη μελλοντική κερδοφορία. Και υπάρχουν ευκαιρίες επειδή στην περίπτωση αυτή τα «εμβόλια» υπάρχουν, έχουν εγκριθεί από αρμόδιους οργανισμούς, αλλά πρέπει να φροντίσουν για την υλοποίησή τους. Να αναλάβουν τις δικές τους ευθύνες.
Η υποχώρηση των επενδύσεων τα τελευταία χρόνια έχει οδηγήσει σε οριακά σημεία την οικονομία. Ο ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου υπολογίζεται σε 10% του ΑΕΠ, ενώ ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι διπλάσιος, στο 20% του ΑΕΠ.
Και το «εμβόλιο» που έχει δοκιμαστεί και εγκριθεί είναι οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης, ύψους 32 δισ. ευρώ, που μαζί με τους υπόλοιπους ευρωπαϊκούς πόρους που είναι διαθέσιμοι έως το 2027 υπολογίζονται για την Ελλάδα σε 72 δισ. ευρώ.
Προφανώς η κυβέρνηση πρέπει να κάνει όσα της αναλογούν, να διαμορφώσει το νομικό πλαίσιο που εξασφαλίζει τα δικαιώματα των επενδυτών, να άρει διοικητικά ή άλλα εμπόδια, να απλοποιήσει διαδικασίες αδειοδοτήσεων.
Ωστόσο, σημαντικό ρόλο στην απορρόφηση των πόρων που έχουν συμφωνηθεί από τις κυβερνήσεις, έχουν οι εταιρείες. Δική τους ευθύνη είναι να καταρτίσουν ολοκληρωμένα επιχειρηματικά σχέδια, να προσελκύσουν χρηματοδότηση, να τα υλοποιήσουν με αποτελεσματικότητα. Στην πραγματικότητα, οι επιχειρήσεις τους επόμενους μήνες πρέπει να αποδείξουν ότι μπορούν να κάνουν όλα όσα υποστηρίζουν ότι το Δημόσιο είναι ανίκανο να πετύχει. Πρόκληση.