Εκφράζω μία γνώμη για το νομοσχέδιο που προτάθηκε για τα ΑΕΙ της χώρας επειδή έχω ιδίαν και εκτεταμένη πείρα από μισόν αιώνα εργασίας σε πανεπιστήμιο της Αμερικής, από συχνές επισκέψεις και συνεργασίες σε πανεπιστήμια της Ευρώπης και άλλων χωρών, από τη θητεία μου στο Συμβούλιο Ιδρύματος του ΕΜΠ (2012-2016), από τη συμμετοχή μου σε επιτροπές αξιολόγησης τμημάτων σε πολλά ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού και από προπτυχιακές σπουδές στο ΕΜΠ (1962-1967).
Είναι πλέον κοινός τόπος ότι ατυχώς στη χώρα μας έχει επικρατήσει απαράδεκτη ανομία στα ΑΕΙ (καταλήψεις, βία, κατάργηση ελεύθερης έκφρασης, αδίστακτη εισροή κομματικών στοιχείων σε πανεπιστημιακές διεργασίες κ.λπ.). Το αποτέλεσμα είναι: 1) μείωση της αποτελεσματικότητας της λειτουργίας τους, 2) διαρροή απηυδισμένων αποφοίτων στο εξωτερικό, 3) καταρράκωση του γοήτρου της επιστημονικής κατάρτισης και έρευνας των ΑΕΙ. Οι ηρωικές εξαιρέσεις που υπάρχουν και έχουν κατορθώσει να επιτύχουν μια έστω υποτυπώδη λειτουργία των ιδρυμάτων δεν πρέπει να αποπροσανατολίσoυν την κοινή γνώμη. Το σύστημα δεν λειτουργεί πλέον.
Το νομοσχέδιο προτείνει, μεταξύ άλλων, τον τερματισμό της παράλογης ιδιότητας του «αιώνιου φοιτητή» και τη θέσπιση συστήματος διατήρησης της τάξης για την ασφαλή και απρόσκoπτη λειτουργία των πανεπιστημίων. Θα περιορίσω τα σχόλιά μου σε αυτά τα δύο μέτρα.
Δεν υπάρχει πανεπιστήμιο στην Αμερική, αλλά ούτε και στην Ευρώπη, που δεν έχει μηχανισμό διατήρησης και επιβολής της τάξης όταν αυτή διασαλεύεται από παράνομες πράξεις. Υπήρξα αυτόπτης μάρτυς πρωτοφανών εκδηλώσεων βίας στο ΕΜΠ και αλλού κατά την τετραετή θητεία μου στο Συμβούλιο Ιδρύματος. Σχεδόν όλα τα ΑΕΙ του εξωτερικού θεωρούν αυτονόητη τη συμμετοχή της αστυνομίας στους μηχανισμούς της εξασφάλισης ομαλής λειτουργίας. Ισως δεν είναι κατανοητό το πόσο καταστρεπτική είναι η συνεχής, απρόσκοπτη και παρατεταμένη άσκηση ανομίας στα ΑΕΙ. Ο εκφοβισμός του διδακτικού προσωπικού, αλλά και των σπουδαστών, υποσκάπτει ανεπανόρθωτα το ηθικό όλων όσοι συμμετέχουν στην υψηλή λειτουργία της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης. Η αρνητική αντίδραση μελών των ΔΕΠ στο νομοσχέδιο είναι ενδεικτική αυτού του εκφοβισμού.
Επίσης, δεν υπάρχει πανεπιστημιακό πρόγραμμα οπουδήποτε στον κόσμο που δεν θέτει όρια και προθεσμίες για τη συμπλήρωση των απαιτήσεων προγράμματος για τη χορήγηση πτυχίου. Είναι αδιανόητο το καθεστώς «αέναης» φοίτησης, που κάθε άλλο παρά πραγματική φοίτηση είναι.
Τουλάχιστον αυτά τα δύο μέτρα είναι τόσο αυτονόητα και απαραίτητα, ώστε προκαλεί κατάπληξη το ότι δεν γίνονται άμεσα και ομόφωνα αποδεκτά από το σύνολο της ακαδημαϊκής κοινότητας.
* Ο κ. Αντώνης Εφραιμίδης είναι distinguished university professor and Cynthia Kim professor of Information Technology, University of Maryland, College Park, MD, ΗΠΑ.