Είναι δύσκολη η υπεράσπιση της ελευθερίας του λόγου, διότι οι σοβαρές επιπτώσεις φαίνονται αμέσως. Το μεσημέρι (12.00) της 6ης Ιανουαρίου, ο Αμερικανός πρόεδρος ξεκίνησε την ομιλία του, στην οποία ζήτησε από τους υποστηρικτές του να «βαδίσουν μαζί ώς το Καπιτώλιο». Στις 12.53 έγινε η εισβολή.
Αντιθέτως, τα ευεργετήματα της ελευθερολογίας χρειάζονται αιώνες για να φανούν. Ο Νεύτων μπόρεσε «να σταθεί στους ώμους του γίγαντα Γαλιλαίου», 120 χρόνια μετά τη δίκη του δεύτερου για ασέβεια, επειδή υποστήριξε την ηλιοκεντρική θεωρία. Δεν λέμε ότι η θεωρία του Ντόναλντ Τραμπ πως «η ιδέα της υπερθέρμανσης του πλανήτη δημιουργήθηκε από και για τους Κινέζους για να γονατίσουν την αμερικανική βιομηχανία» (tweet 6.11.2012) έχει το βάρος του «Διαλόγου των δύο κοσμικών συστημάτων», που έγραψε ο Γαλιλαίος. Αλλά πάλι, αν το καλοσκεφτούμε, η ιδέα ότι η Γη κινείται γύρω από τον Ηλιο δεν ήταν απλώς αντίθετη με την Αγία Γραφή, κατά τον 17ο αιώνα ήταν αντίθετη και με την κοινή λογική· όλοι έβλεπαν τον Ηλιο να κινείται γύρω από τη Γη. Οι επαναστατικές ιδέες έχουν κάτι κοινό με τις ανόητες. Μοιάζουν εξωπραγματικές και ουδείς μπορεί να ξεχωρίσει εκ των προτέρων ποιες είναι τι, έτσι ώστε να μας απαλλάξει από το βάρος της σκέψης, για να κρατήσουμε τις πρώτες και να απορρίψουμε τις δεύτερες.
Κάθε νέα τεχνολογία εντείνει τους φόβους για κατάχρηση του λόγου. Μέχρι και ο Σωκράτης είχε τις αντιρρήσεις του για την τέχνη της γραφής, που «τα δημιουργήματά της στέκονται μπροστά μας σαν να είναι ζωντανά, όμως άμα τα ρωτήσεις κάτι σιωπούν με σοβαρότητα (…) κάθε λόγος, από τη στιγμή που γραφτεί κυλάει παντού με τον ίδιο τρόπο και σε εκείνους που τον γνωρίζουν καλά και σε εκείνους που δεν έχουν καθόλου σχέση με το περιεχόμενό του, και δεν ξέρει μόνος του σε ποιους πρέπει να απευθύνεται ή όχι…» («Φαίδρος»).
O Ελβετός γιατρός, φυσιοδίφης και φιλόλογος Κόνραντ Γκέσνερ (1516-1565) πίστευε ότι ο κοινός άνθρωπος δεν θα μπορούσε να αντέξει τόσα βιβλία που οι καινούργιες τυπογραφικές μηχανές εκδίδουν και καλούσε τους Ευρωπαίους μονάρχες να φτιάξουν νόμους που θα ρυθμίζουν τη διανομή των βιβλίων. Ο ίδιος είχε εκδώσει 72 τίτλους και είχε άλλα 18 έτοιμα. Μία άλλη αντίρρηση για την τυπογραφία ήταν ότι βοηθά στη διάδοση όχι μόνο αιρετικών ιδεών, αλλά και αναληθών πληροφοριών – fake news που λέμε σήμερα.
Στο τέλος του προπερασμένου αιώνα, ο λογοτέχνης Tζέιμς Pάσελ Λόβελ έγραφε ότι «σκεπάζουμε όλη τη χώρα με ομιλούντα σύρματα και θαβόμαστε ζωντανοί κάτω από σωρούς άχρηστου λόγου… είμαστε δε έτοιμοι να μετατραπούμε σε απλά σφουγγάρια, παραγεμισμένα από τα βρώμικα νερά του χωριάτικου κουτσομπολιού…».
Δεν έχει τέλος η κινδυνολογία για τα νέα Μέσα, κάθε εποχής. Αλλά θα πρέπει να συνεχίσουμε αύριο…