Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το διακύβευμα των αμερικανικών εκλογών ήταν η παραμονή ή όχι του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Η πόλωση το έδειξε προεκλογικά, διαπιστώθηκε στην πράξη από την τεράστια συμμετοχή των ψηφοφόρων και αποδείχθηκε περίτρανα όχι μόνον από τα αποτελέσματα, αλλά και από τα γεγονότα που ακολούθησαν. Γύρω από τον Τζο Μπάιντεν συσπειρώθηκαν εκείνα τα εκατομμύρια των Αμερικανών που για πολλούς και διάφορους, απόλυτα δικαιολογημένους, λόγους απεχθάνονταν την προσωπικότητα, τη συμπεριφορά και ό,τι σηματοδοτούσε προσωπικά ο τέως πρόεδρος. Αντιθέτως, στον Ντόναλντ Τραμπ έδωσαν την ψήφο τους τα λιγότερα μεν, αλλά πάντως επίσης πολλά εκατομμύρια των Αμερικανών που θεωρούσαν ότι τους εκπροσωπούσε επάξια με το ύφος, τη ρητορική, τη νοοτροπία και την αισθητική του, όχι απλώς πολιτικά. Δηλαδή, όσοι ταυτίζονται μαζί του!
Για όποιον ενδιαφέρεται, υπάρχει ένα ντοκιμαντέρ τεσσάρων επεισοδίων στο Netflix με τίτλο «Ντόναλντ Τραμπ, το αμερικανικό όνειρο», που αναδεικνύει με εξαιρετικό τρόπο όλη τη διαδρομή του πολίτη/επιχειρηματία/σόουμαν και το κακόγουστο έως διεφθαρμένο περιβάλλον στο οποίο έδρασε και αναδείχθηκε από τα νεανικά του χρόνια μέχρι την απόφασή του να ασχοληθεί με την πολιτική. Βλέποντας κανείς αυτό το ντοκιμαντέρ αντιλαμβάνεται (αν φυσικά μπορεί και θέλει) ότι ο Τραμπ δεν είναι ο δημιουργός μιας πολιτικοκοινωνικής κατάστασης που έφτασε να απειλεί τα θεμέλια του δημοκρατικού πολιτεύματος των ΗΠΑ, αλλά προϊόν, εκμεταλλευτής και εκφραστής της, με κατάληξη την προεδρία. Η πραγματικότητα και η δυναμική αυτού του περιβάλλοντος τον επέλεξε και επέβαλε στην εξουσία και αδιαφιλονίκητο πρωταγωνιστή της πολιτικής σκηνής από το 2016 μέχρι την περασμένη Πέμπτη. Ακόμη και στην ορκωμοσία του νέου προέδρου, ο Τραμπ ήταν ουσιαστικά ο πρωταγωνιστής, παρά την εκκωφαντική απουσία του από την τελετή. Αλλωστε, όλο το σκηνικό και η ομιλία του νέου προέδρου σε αυτόν παρέπεμπε άμεσα ή έμμεσα. Με αρνητική μεν έννοια για τον ίδιο τον Τραμπ, αλλά και επιβεβαιώνοντας ότι οι συνθήκες μέσα στις οποίες αυτός αναδείχθηκε, άνθησε και κυβέρνησε, παραμένουν. Τις ονομάζουν μονολεκτικά «τραμπισμό», αλλά είναι πολύ περισσότερο και βαθύτερο.
Ο Τζο Μπάιντεν, με στήριξη προς το παρόν από όλο το πολιτικό κατεστημένο των ΗΠΑ –περιλαμβανομένης της (μετανιωμένης τώρα;) σημερινής ηγεσίας του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, που, ακολουθώντας από χρόνια λαϊκιστική και ακροδεξιά πορεία, πρόσφερε θαλπωρή και υιοθέτησε τον Ντόναλντ Τραμπ– θα προσπαθήσουν να επουλώσουν τις πληγές της διχόνοιας στο εσωτερικό της χώρας τους. Εκανε αρχή με κάποιες αποφάσεις μόλις ανέλαβε τα ηνία, αλλά τα πράγματα δεν είναι καθόλου εύκολα. Οι πάντες το αναγνωρίζουν και το παραδέχονται, οι περισσότεροι όμως θεωρούν ότι ο βαθύς πολυδιχασμός που χαρακτηρίζει την αμερικανική κοινωνία, ώστε να στρέφεται προς τύπους όπως ο Τραμπ, οφείλεται αποκλειστικά στις ανασφάλειες και στη δυσαρέσκεια που προκαλούν η παγκοσμιοποίηση και οι προκλητικά διευρυνόμενες ταξικές διαφορές, που φτωχοποιούν και περιθωριοποιούν μεγάλα τμήματα του πληθυσμού. Είναι έτσι, αλλά όχι απολύτως.
Τα ίδια αυτά τμήματα του πληθυσμού και οι περιοχές που πλήττονται από την παγκοσμιοποίηση, τις ταξικές διαφορές, την αδυσώπητη ανάπτυξη της τεχνολογίας, τη χαμηλή εκπαίδευση, έχουν κουλτούρα με ειδικά χαρακτηριστικά τον ρατσισμό, τη βία, την κατοχή και χρήση όπλων, την απέχθεια προς την κεντρική διοίκηση, τη θρησκοληψία σε ακραία μορφή, τον πρωτόγονο αντικομμουνισμό που τροφοδοτεί την άρνηση απέναντι σε πρωτοβουλίες για κοινωνική προστασία από το κράτος, τον θαυμασμό για πλούσιους και νεόπλουτους που προβάλλονται προσβάλλοντας την αισθητική. Πρόκειται για χαρακτηριστικά με ιστορικές ρίζες, που ενισχύονται ακατάπαυστα και διαχρονικά από την πολιτική τάξη, θεσμούς μαζί με όργανα εξουσίας, μεγάλα συμφέροντα και με την αμέριστη βοήθεια της βιομηχανίας του θεάματος. Αν προστεθεί ένα παρωχημένο σύνταγμα –το οποίο βλέπουν σαν Βίβλο και θαυμάζουν απεριόριστα, άρα αρνούνται να εκσυγχρονίσουν– πλαισιωμένο από εξίσου παρωχημένους εκλογικούς και άλλους νόμους που προωθούν τις διχαστικές τάσεις, μόνον απανωτά θαύματα ή πόλεμος μπορούν να ενώσουν πια τους Αμερικανούς, όπως ευαγγελίζεται και ελπίζει ο Τζο Μπάιντεν.
Στην Ελλάδα, όπως και σε ολόκληρη την Ευρώπη στην οποία ο Μπάιντεν έστειλε καθησυχαστικά σήματα συνεργασίας, η έξωση του Τραμπ έγινε δεκτή με πελώρια ανακούφιση. Μικρό όμως πρέπει να είναι το καλάθι των όποιων προσδοκιών στα ελληνοτουρκικά. Η «νέα» Ουάσιγκτον θα αντιμετωπίζει την Τουρκία με βασικό μέλημα τις σχέσεις της με τη Ρωσία, δηλαδή τους S-400…