Ο τίτλος θα μπορούσε να είναι «τα ζωντανά θεάματα πέθαναν», και θα ήταν πέρα για πέρα ακριβής. Αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά στις καθημερινές ανακοινώσεις μεγάλων πολιτιστικών οργανισμών σε ολόκληρο τον κόσμο, που είτε αναβάλλουν τις δράσεις τους είτε τις ακυρώνουν. Σε αρκετές περιπτώσεις, μάλιστα, για δεύτερη χρονιά.
H φουάρ σύγχρονης τέχνης Art Basel ματαιώθηκε, τα Φεστιβάλ Καννών και Βερολίνου αλλάζουν ημερομηνίες προσπαθώντας να βρουν ένα υγειoνομικά πιο ασφαλές «παράθυρο» εν μέσω πανδημίας, μουσικές διοργανώσεις όπως τα φεστιβάλ Κοατσέλα και Γκλανστομπέρι εγκαταλείπουν τα σχέδιά τους, γενικότερα σε ολόκληρο τον κόσμο ο χώρος του πολιτισμού και του θεάματος τρίζει συθέμελα.
Στην Ευρώπη, η έκταση της καταστροφής αποτυπώθηκε σε έρευνα της Ernst & Young, που πραγματοποιήθηκε για λογαριασμό της GESAC – φορέας που εκπροσωπεί 33 οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης των δικαιωμάτων δημιουργών και συνθετών σε ευρωπαϊκές χώρες. Ο πολιτισμός μαζί με τις αερομεταφορές έχουν καταγράψει τις μεγαλύτερες απώλειες εσόδων σε ποσοστό που φτάνει το 31% την περίοδο 2019-2020 ή, αν προτιμάτε, περίπου 200 δισ. ευρώ, περισσότερο και από τον τουρισμό (27%). Σύμφωνα με την έρευνα, σε άμεσο κίνδυνο βρίσκονται 2 εκατομμύρια θέσεις εργασίας.
Οι τελευταίες ειδήσεις από το μέτωπο της πανδημίας δεν γεννούν μεγάλη αισιοδοξία για ανάσχεση της καταστροφής. Το τελευταίο διάστημα νιώθουμε σαν να κάνουμε σκωτσέζικο ντους, μία κρύο-μία ζέστη. Στην Ευρωπαϊκή Ενωση, το εμβολιαστικό πρόγραμμα βρίσκεται στον «αέρα» και με βάση τον σχεδιασμό, αλλά και τα εμβόλια που διατίθενται με το σταγονόμετρο, έως τα τέλη Μαρτίου στην Ελλάδα θα έχει εμβολιαστεί μόνο το 10% του πληθυσμού. Θα σωθεί η παρτίδα το προσεχές καλοκαίρι; Δύσκολη η απάντηση.
Ας μείνουμε στο παρόν και εντός των τειχών. Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα χιλιάδες άνθρωποι στη μουσική, στο θέατρο, στον κινηματογράφο, μπροστά και πίσω από τις κάμερες και τη σκηνή, άνθρωποι που εργάζονται στην περιφέρεια του πολιτισμού, μένουν χωρίς δουλειά, πορεύονται σε καθεστώς μεγάλης αβεβαιότητας και ανασφάλειας. Ακόμη και αν κάπως βελτιωθεί η κατάσταση, οι επόμενοι μήνες θα είναι δύσκολοι σε πολλά επίπεδα. Στο πιο αισιόδοξο σενάριο, όπου οι συνθήκες θα επιτρέψουν την πραγματοποίηση κάποιων πολιτιστικών δραστηριοτήτων, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι το κοινό θα είναι ψυχολογικά έτοιμο ώστε να επιστρέψει στις συναυλίες ή στις θεατρικές παραστάσεις.
Ο κόσμος του πολιτισμού βρίσκεται στην κόψη του ξυραφιού. Το Διαδίκτυο προσέφερε κάποιες λύσεις, αλλά ήταν αποσπασματικές και βραχυπρόθεσμες. Η έκθεση της Ernst & Young καταλήγει ότι ο δημιουργικός τομέας του πολιτισμού πρέπει να βρεθεί στο επίκεντρο της προσπάθειας επανάκαμψης της Ευρώπης και προτείνει μια τριπλή προσέγγιση: χρηματοδότηση – ενδυνάμωση – αξιοποίηση. Η ελληνική πολιτεία πρέπει να εξαντλήσει κάθε δυνατότητα. Τα περιθώρια έχουν στενέψει, η φαντασία έχει στερέψει.