«Αδύνατο και αδιανόητο να υπάρξει Αουσβιτς μετά το Αουσβιτς»; Μακάρι. Επειδή όμως οι εκπλήξεις που μας επιφυλάσσει ο χρόνος είναι πάντα οδυνηρές, ας μην αφήσουμε την ευχή, την επιθυμία, την ελπίδα να μας ναρκώσουν γλυκά, αυτοσυστηνόμενες σαν νόμος της Ιστορίας. Ναι, η «Κόλαση της Τρεμπλίνκα», έτσι όπως την ιστόρησε ο Ρώσος συγγραφέας Βασίλι Γκρόσμαν, σαν ένα εργοστάσιο παραγωγής θανάτου ή σαν σφαγείο-ιμάντα παραγωγής (η συγκλονιστική μαρτυρία του, η πρώτη για στρατόπεδο συγκέντρωσης, κυκλοφορεί στις εκδόσεις Αγρα, μεταφρασμένη από την Αλεξάνδρα Ιωαννίδου), δεν θα ξαναϋπάρξει με πιστό αντίγραφο. Κι ωστόσο…
Κι ωστόσο, τη στερεότυπη απάντηση περί «αδυνάτου και αδιανοήτου» έδιναν οι Σύμμαχοι, φενακίζοντας και αυτοφενακιζόμενοι, όταν πρωτόμαθαν, από φυγάδες Εβραίους, για τα στρατόπεδα εφαρμογής της «Τελικής Λύσης». «Αδύνατο και αδιανόητο» επαναλάμβαναν και όταν αποκαλύφθηκαν πλήρως οι διάσπαρτες κολάσεις, προτιμώντας να πιστεύουν ότι δεν υπήρχε επιστημονικά οργανωμένο σχέδιο εξολόθρευσης φυλών ολόκληρων, αλλά κάποιος φονικός αυθορμητισμός. «Αδύνατο και αδιανόητο» έλεγαν, ακόμη και μετά τη Νυρεμβέργη, όσοι από τους ηττημένους Γερμανούς ένιωθαν την ανάγκη να κρατηθούν έστω από ένα ψέμα, άλλου τύπου από το χυδαίο ψέμα «εγώ απλώς εκτελούσα εντολές».
Οι ηττημένοι δεν τόλμησαν επί δεκαετίες να αναψηλαφήσουν τα εγκλήματά τους. Η «ανοικοδόμηση» χρειαζόταν χέρια, ας ήταν σαν εκείνα του «βαρύθυμου» Ες Ες της Τρεμπλίνκα που, όπως ιστορεί ο Γκρόσμαν, «παρηγορούσε τη μελαγχολία του με το να κάθεται στη χωματερή του στρατοπέδου, παραμονεύοντας τους κρατούμενους που έρχονταν κρυφά να φάνε τις πατατόφλουδες και ύστερα να τους ανοίγει το στόμα και να πυροβολεί μέσα». Οσο για τους νικητές Συμμάχους, Δυτικούς και Σοβιετικούς, αυτοί χρειάζονταν επιστημονικά μυαλά. Ας ήταν και ναζιστικά. Γι’ αυτό και αποφασίστηκε να χαμηλώσουν οι τόνοι, ακόμη και να καταχωνιαστούν κινηματογραφημένες μαρτυρίες της φρίκης.
Για παράδειγμα, το ντοκιμαντέρ που επιμελήθηκε το 1945 ο Αλφρεντ Χίτσκοκ, για το στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπέργκεν-Μπέλζεν, βρέθηκε στο Πολεμικό Μουσείο του Λονδίνου το 1985 και πρωτοπαρουσιάστηκε ακέραιο μόλις το 2015. Οταν ο αναθεωρητισμός είχε θεριέψει και τα λεπενοειδή που αρνούνταν το Ολοκαύτωμα διεκδικούσαν προεδρίες κρατών.
Από ντροπή, φόβο, κουτοπονηριά ή συμφέρον, δεν μιλήσαμε για το Ολοκαύτωμα στον καιρό του και αμέσως έπειτα. Γι’ αυτό και δεν θα ’χουμε μιλήσει ποτέ αρκετά.
Διαβάστε επίσης: Το χρέος του Λόγου