Στη Γερμανία συζητούν ήδη την προοπτική παράτασης του σχολικού έτους 2020-21 έως τα Χριστούγεννα ή ακόμη και την εθελοντική επανάληψη της τάξης. Ανάλογα είναι τα μηνύματα από παιδιά και γονείς στην Ελλάδα. «Φέτος δεν μάθαμε τίποτα», έλεγε χθες στη μητέρα του ένας έφηβος, εμφανώς απογοητευμένος που τα σχολεία ξανακλείνουν λίγες βδομάδες μετά το άνοιγμά τους. Για αρκετές εβδομάδες, στην πρώτη φάση της πανδημίας, η τηλεκπαίδευση λειτουργούσε μετ’ εμποδίων και οι μαθητές θεωρούσαν ότι επρόκειτο για κάτι προσωρινό και άρα διασκεδαστικό.
Νέοι καθηλωμένοι μπροστά σε οθόνες για να μάθουν, να κοινωνικοποιηθούν, να ψυχαγωγηθούν, με ελάχιστη άσκηση και κίνηση, κακή διατροφή, χωρίς άμεσες κοινωνικές επαφές: αυτή είναι η σιωπηρή δεύτερη πανδημία που βρίσκεται σε εξέλιξη μαζί με αυτήν του κορωνοϊού και επιδεινώνεται καθώς παρατείνεται το lockdown. Παιδιά που μεγαλώνουν θεωρώντας πως ό,τι βρίσκεται έξω από το σπίτι είναι επικίνδυνο και απειλητικό, οι άλλοι άνθρωποι είναι δυνάμει φορείς της «νόσου» και το μόνο ασφαλές καταφύγιο είναι μια οικεία, ολιγομελής «φούσκα» εντός των τειχών. Ανορεξία, βουλιμία, μοναξιά, αϋπνία, επιθετικότητα, κατάθλιψη, αρρωστοφοβία είναι μερικές από τις εκδηλώσεις του άγχους τους. Αν οι ενήλικοι μπορούν να διαχειριστούν μια τέτοια παράλληλη κρίση, διαγράφοντας μια χρονιά, θεωρώντας την απλώς «χαμένη», πόσο εύκολο είναι για τους νέους να ξεχάσουν την περίοδο 2020-21 που ούτως ή άλλως μοιάζει αιωνιότητα; Η νέα γενιά ζει σε παρένθεση, δεν μπορεί να σχεδιάσει το μέλλον της, αναβάλλει κρίσιμες αποφάσεις. Δεν έχει την αυτονόητη δυνατότητα να αποφοιτήσει (παρά μόνο εικονικά), να σπουδάσει και να ερωτευτεί – χωρίς ενοχές.
Ενα στα τρία παιδιά εμφανίζει ψυχολογικά προβλήματα το τελευταίο έτος και τα συμπτώματα είναι συχνά και σωματικά. Οι μελέτες για τις επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των παιδιών είναι λιγοστές γιατί η έμφαση από την επιστημονική κοινότητα δίνεται περισσότερο είτε στο υγειονομικό μέρος της πανδημίας είτε στο οικονομικό κομμάτι. Ακόμη όμως και το οικονομικό κόστος από το κλείσιμο των σχολείων είναι μακροπρόθεσμα ανυπολόγιστο. Το γεγονός ότι την τηλεκπαίδευση κλήθηκαν να επωμιστούν κυρίως οι γυναίκες εξώθησε πολλές εξ αυτών εκτός αγοράς εργασίας. Η οπισθοδρόμηση στον τομέα της ισότητας μετριέται σε δεκαετίες. Γυναίκες και παιδιά είναι τελικά οι ευπαθείς ομάδες που επλήγησαν –εμμέσως– από τον κορωνοϊό.