Κοιτώ και ξανακοιτώ το κυβερνητικό πόστερ. Βλέπω καλά; Είναι η πρώτη διαφήμιση που μεροληπτεί υπέρ των γυναικών; Μια προτροπή να κλειστούμε στα σπίτια μας που αντιστρέφει τα στερεότυπα; Ορίστε μια αποστομωτική απάντηση από την αγγλική κυβέρνηση εν έτει 2021, όλοι μιλούν για ανατροπή της πατριαρχίας και ίσα δικαιώματα των φύλων αλλά ιδού η απόδειξη, η μητριαρχία μεσουρανεί. Αρχηγοί είμαστε, βασίλισσες στους τέσσερις τοίχους.
Η εικονογραφία είναι ξεκάθαρη, η μοναδική σκηνή που εμπεριέχει μια ανδρική φιγούρα είναι εξαιρετικά χαλαρή. Μια τρυφερή εικόνα ενός καθισμένου αρσενικού να αγκαλιάζει τη γυναίκα χωρίς απόπειρα περιπτύξεων, καθώς το παιδί είναι «παρών». Στη δεύτερη, μια γυναίκα κρατάει στην αγκαλιά ένα βρέφος και δίπλα την περιμένει ένας πάγκος εργασίας, μια σιδερώστρα εικάζω. Στην τρίτη εικόνα μια μητέρα βοηθάει τις κόρες στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, είτε εκπαιδεύεται από την αρχή διευρύνοντας τους ορίζοντές της, είτε φρεσκάρει τις γνώσεις της για να τις μεταλαμπαδεύσει κατόπιν στα παιδιά. Τα τυχερά της τηλεκπαίδευσης, γιατί ως γνωστόν στη ζωή εάν δεν έχεις μάθει το μάθημά σου αυτό ξανάρχεται μέχρι να το εμπεδώσεις. Στη τέταρτη, κι αυτή απολύτως εύγλωττη, εικόνα: μητέρα και κόρη, ενήλικη και ανήλικη, έχουν βαλθεί να ασχοληθούν με τα οικιακά ορμώντας στη σφουγγαρίστρα. Ευτυχώς όλες μοιάζουν περιποιημένες και κυρίως χτενισμένες όπως θα ήταν και το 1950.
Γιατί μία και μοναδική ανδρική φιγούρα; Γιατί όχι κάποιες ακόμα, άνδρας μπροστά από οθόνη, άνδρας όρθιος χαμογελαστός μιλώντας στο κινητό, άνδρας στο πάτωμα να κάνει κοιλιακούς, άνδρας με ένα ποτήρι κρασί ξαπλωμένος στο κρεβάτι; Υπήρχε η επιλογή με τέσσερις παραλλαγές –ακριβώς όσες προανέφερα– κι όμως δεν συμπεριλήφθηκαν. Κακώς. Οι άνδρες περνούν δύσκολα, για εκείνους η πανδημία είναι δέκα φορές δυσκολότερη, είναι κλειστά τα μπαρ, τα εστιατόρια, τα γυμναστήρια, δεν έχει ποδόσφαιρο, ούτε άλλο σπορ που να μπορούν να παρακολουθήσουν ή να επιδοθούν και έτσι αναγκάζονται να μένουν σπίτι επιβαρύνοντας την ψυχική υγεία τους. Ενώ οι γυναίκες έχουν όλο τον χρόνο για ν’ ασχολούνται σε καθημερινή βάση με τις αγαπημένες τους ασχολίες: παροχή βοήθειας σε νεότερους και μεγαλύτερους, πλύσιμο, σιδέρωμα, ξεσκόνισμα, σφουγγάρισμα, κηπουρική, μαγείρεμα και άλλα που δεν εικονογραφούνται με ενάργεια όπως ετοιμασία ατελείωτων υγιεινών σνακ για όσους κάθονται στον καναπέ, καθάρισμα των σιφονιών, αλλαγή λαμπτήρων κ.λπ.
Η διαφήμιση που με έκανε να γελάσω κρίθηκε σεξιστική και κατόπιν παρότρυνσης των φεμινιστικών ομάδων αποσύρθηκε. Πόσο κρίμα, τεράστιο αυτογκόλ. Φοβάμαι όμως ότι γελώ συχνά και δυσανάλογα πολύ τον τελευταίο καιρό και μάλλον είναι ενδεικτικό της κατάστασής μου. Είναι η ρεαλιστικότερη περιγραφή, η πιο παραστατική συμπυκνωμένη αποτίμηση της κατάστασης, θα χρειάζονταν πολλές σελίδες γραπτού λόγου και θα ήταν αβέβαιο εάν θα μπορούσε να εξιστορηθεί τόσο άρτια. Οι γυναίκες κατά μέσον όρο ασχολούνται 4,1 ώρες ημερησίως με τις δουλειές του σπιτιού. Με τα σχολεία κλειστά τα κορίτσια συνεισφέρουν στα οικιακά με το θλιβερό στατιστικό πολλές –μη προνομιούχες– ανήλικες να διακόπτουν την εκπαίδευση με κίνδυνο να μην επιστρέψουν ποτέ.
Οι γυναίκες έχουν σηκώσει ανισομερώς το βάρος της πανδημίας απορροφώντας το οικονομικό σοκ. Η πλειονότητα όσων εργάζονται βρίσκεται στην πρώτη γραμμή, ως φροντιστές σε νοσοκομεία και σπίτια, υπάλληλοι σε σούπερ μάρκετ και φαρμακεία. Η πρόσκαιρη και ευκαιριακή απασχόληση στους πληγέντες τομείς του λιανεμπορίου, της φιλοξενίας και του τουρισμού τις αφήνει χωρίς αμοιβή, χωρίς αποταμιεύσεις και χωρίς ασφάλεια. Η μία ώρα εργασίας, εάν δουλεύουν από το σπίτι, κοστολογείται το ένα τρίτο από των αρρένων συναδέλφων τους. Εχουν διπλάσιες πιθανότητες απόλυσης, καθώς είναι εκείνες που θα αφήσουν τα καθήκοντά τους για να συνδράμουν στην εκπαίδευση και στην αρρώστια.
Οι γυναίκες είναι επίσης οι αφανείς κομπάρσοι στο οικογενειακό καθημερινό χάος που καλούνται να τακτοποιήσουν, χαρακτήρες που είναι αδύνατον να φιλοτεχνηθούν και να αποτιμηθούν οικονομικά. Εχουν τον ρόλο του ειρηνοποιού, του καθοδηγητή, του μεσάζοντα που συσφίγγει τις σχέσεις των μελών της οικογένειας. Είναι εκείνες που βρίσκουν τις κατευναστικές κουβέντες όταν το άγχος περικυκλώνει, αμβλύνουν τις εντάσεις, γαληνεύουν τις ανασφάλειες. Τέλος, μόνες τους χειρίζονται τις ατελείωτες τύψεις για την ανεπάρκειά τους που προκύπτουν από το ανέφικτο των προσδοκιών, της μητέρας στο σπίτι και του εργαζόμενου γονιού που μοιάζει σαν να φοράς φόρμα γυμναστικής με ψηλά τακούνια.
Η διαφήμιση θα μπορούσε να αποτυπώνει ρεαλιστικότερα τις ικανότητές μας να διεκπεραιώνουμε πολλά ταυτόχρονα: μια γυναικεία φιγούρα με ένα παιδί στην αγκαλιά να γεμίζει τον κάδο του πλυντηρίου λύνοντας παράλληλα ασκήσεις μαθηματικών. Κατόπιν η ίδια, μόνη, να κλαίει τις βραδινές ώρες κρατώντας το πρόσωπό της με τα δυο της χέρια. Να μια εκφραστική σύμπτυξη της μεγάλης απεικόνισης. Μια διαφήμιση -προτροπή να κλειστούμε στα σπίτια μας για να σώσουμε ζωές που ενέχει έναν και μοναδικό κίνδυνο, να μη θέλουμε τη δική μας. Η διαφήμιση είναι σεξιστική όπως δυστυχώς είναι και η κοινωνία όπου ζούμε.
* Η κ. Ελεάννα Βλαστού είναι συγγραφέας και ζει στο Λονδίνο.