Το άνοιγμα των λιγοστών πάρκων και δημόσιων χώρων ήταν μια απαραίτητη διόρθωση των μέτρων για τον έλεγχο της πανδημίας. Σε μια χώρα που σχεδόν το ήμισυ του πληθυσμού της ζει στο λεκανοπέδιο Αττικής, θα χρειαστεί και η άρση των περιορισμών στις μετακινήσεις εντός κάθε νομού για να μπορέσουν όλοι οι κάτοικοί της να έχουν πρόσβαση στην εξοχή. Αυτό μπορεί να λειτουργήσει ως σημαντική βαλβίδα εκτόνωσης για την αντιμετώπιση της κόπωσης των πολιτών σε μια κρίσιμη στιγμή για την εξέλιξη της πανδημίας.
Με την αποστολή sms για κάθε δραστηριότητα και το κυλιόμενο κλείσιμο της αγοράς, η Ελλάδα έχει υιοθετήσει αυστηρά μέτρα για τον περιορισμό της μετάδοσης, τα οποία έχουν όμως ολοένα και λιγότερα αποτελέσματα. Αντί να ζητούν περισσότερα μέτρα που είναι ακόμη πιο δύσκολο να εφαρμοστούν, κάποιοι ειδικοί του τομέα της υγείας έχουν αρχίσει να τονίζουν τα οφέλη ενός ασφαλούς ανοίγματος, όχι για οικονομικούς λόγους αλλά για την ίδια τη δημόσια υγεία. Χαρακτηριστικές είναι οι δημόσιες παρεμβάσεις του καθηγητή Γενετικής του Πανεπιστημίου της Γενεύης Μανώλη Δερμιτζάκη, ο οποίος εκτιμά ότι η πανδημία έχει ξεφύγει επειδή όλα είναι κλειστά. Οπως εξηγεί, «επειδή έχει γίνει περιορισμός όλων των δραστηριοτήτων, ο κόσμος βρίσκει διεξόδους σε δραστηριότητες σε μη συντεταγμένο περιβάλλον με αποτέλεσμα τη μετάδοση. Το στοίχημα όταν υπάρχουν περιοριστικά μέτρα είναι να διοχετευθούν οι δραστηριότητες σε χώρους όπου οι πολίτες είναι ασφαλείς και ελεγχόμενοι».
Σε χώρες όπως η Ελβετία, «προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ένα άλλο περιβάλλον που θα αποσυμπιέσει την ψυχολογία των πολιτών και θα τους κάνει να είναι πιο συντεταγμένοι στη συμπεριφορά τους», προτείνει ο κ. Δερμιτζάκης. Το ήπιο κλίμα της ελληνικής άνοιξης θα βοηθούσε σε αυτό. Παράλληλα, ο αυστηρός έλεγχος θα επικεντρωνόταν στις δραστηριότητες που ως κοινωνία θέλουμε να παραμείνουν ανοικτές. Δεν είναι ο μόνος που το βλέπει έτσι. Στις ΗΠΑ, η ειδικός δημόσιας υγείας και ιατρός στα επείγοντα Λιάνα Γουέν τονίζει στη Washington Post ότι «η κοινότητα του κλάδου της υγείας πρέπει να αναγνωρίσει ότι το να λένε στους ανθρώπους να μη διασκεδάζουν και να μην ταξιδεύουν δεν λειτουργεί. Αντί γι’ αυτό, πρέπει να τους βοηθήσει να διαχειριστούν το ρίσκο. Αν μαζεύονται ούτως ή άλλως, καλύτερα να το κάνουν σε εξωτερικούς χώρους».
Με τον ερχομό της άνοιξης, αυτό είναι πιο εύκολο, ευχάριστο και υγιεινό, αλλά χρειάζεται και μια αλλαγή νοοτροπίας στη σχέση του κράτους με τον πολίτη. Αντί η κυβέρνηση να περιορίζει τις δραστηριότητες προς όφελος της υγείας των πολιτών, χρειάζεται να επικαλεστεί και την προσωπική τους ευθύνη. Να περιορίσει, όπως γίνεται ήδη στην πράξη, τον έλεγχο στην ατομική τους συμπεριφορά, όχι κάνοντας τα στραβά μάτια, αλλά καταργώντας τα πιο αντιπαραγωγικά μέτρα. Και να εστιάσει την προσοχή της στην αποτροπή της διάδοσης στους κλάδους που κρίνει απαραίτητο να κρατήσει ανοικτούς, εφαρμόζοντας μέτρα για τον περιορισμό της διάδοσης στα σχολεία και, όταν ανοίξουν, σε καταστήματα και εστιατόρια, ως προετοιμασία και για το επόμενο μεγάλο τεστ: μια ασφαλή τουριστική σεζόν.
* Η κ. Κατερίνα Σώκου είναι Nonresident Senior Fellow, Atlantic Council.