Τι μας λείπει; Τι θα θέλαμε για να μην μπερδεύουμε τους κουρασμένους και να μην κουράζουμε τους μπερδεμένους; Μας λείπει λίγος καθαρός δημοκρατικός συγκεντρωτισμός.
Αν οι υπουργοί και οι ειδικοί συζητούσαν ελεύθερα μόνο μεταξύ τους, αλλά δημοσίως περιορίζονταν στη μία γραμμή που θα προέκυπτε από τη μυστική τους ζύμωση, η καθοδήγηση της κοινωνίας θα ήταν πολύ πιο εύκολη. Ετσι περίπου το είπε και ο πρωθυπουργός, εξηγώντας τους λόγους για τη θολότητα του υγειονομικού μηνύματος.
Δεν λειτουργούσαν όλα καλύτερα όταν υπήρχε μία φωνή; Και αυτό το παραδέχθηκε ο πρωθυπουργός. Σωτήρη, λείπεις. Το σύστημα του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού θα μπορούσε να δουλεύει τακτικά, όπως παλιά: ο πατερούλης εκπροσωπούσε το Πολιτμπιρό, που εκπροσωπούσε την Κεντρική Επιτροπή, που εκπροσωπούσε το Κόμμα, που εκπροσωπούσε την εργατική τάξη, που εκπροσωπούσε την Ιστορία. Ετσι και ο καθηγητής θα εκπροσωπούσε την επιτροπή των ειδικών, που θα φίλτραρε τις εισηγήσεις της κυβέρνησης, που θα αφουγκραζόταν τα μηνύματα της κοινωνίας, που θα πορευόταν στοιχισμένη και αδελφωμένη στο μεταπανδημικό της πεπρωμένο.
Ομως, ο Τσιόδρας ούτε ήθελε ούτε άρμοζε θεσμικά να σηκώσει στους ώμους του αυτή τη χάρτινη πυραμίδα. Δεν όφειλε να επιδείξει «πετσί» πολιτικού, ανθεκτικό σε συκοφαντίες και δηλητηριώδεις επιδρομές ψεκαστικών. Δεν φταίει εκείνος για το καθημερινό τρενάκι των αντιφάσεων. Τότε; Ποιος φταίει;
Φταίει η κυβέρνηση, που θυμόταν τα πρωτεία των επιστημόνων μόνον όταν έπρεπε να μοιραστεί το κόστος των απαγορεύσεων. Φταίνε οι υπουργοί, που έσπευδαν σαν επίδοξοι καρατερίστες στο διαρκές φεστιβάλ μιντιακής εικοτολογίας του «ανοίγουμε – δεν ανοίγουμε – ανοίγουμε».
Φταίει η αντιπολίτευση, που όχι μόνο δεν έδειξε διάθεση να τονώσει το φρόνημα, αλλά δεν έχανε ευκαιρία να το υποσκάψει, σπέρνοντας αμφιβολία ακόμη και για τα εργαλεία της επιστήμης – τα «ανύπαρκτα» εμβόλια, τα «αναξιόπιστα» τεστ.
Φταίνε οι ειδικοί, που εκποίησαν το κύρος τους με αντάλλαγμα τη δημοσιότητα και εξέθεταν τις επιστημονικές διαφωνίες τους χωρίς επίγνωση της σύγχυσης που προκαλούσαν σε ένα ακροατήριο στρεσαρισμένο και άμαθο στην αμφιβολία. Τα τηλεπρωινά των λοιμωξιολόγων έγιναν τα νέα καφενεία των φιλάθλων.
Φταίνε όλοι. Αλλά ακόμη και αν είχαν επιδείξει υπεράνθρωπη ωριμότητα μέσα στην κρίση, το εγχείρημα θα παρέμενε περίπου ανέφικτο: για να κρατήσεις μια δημοκρατική κοινωνία σε κατάσταση άρνησης του εαυτού της, δεν αρκεί ούτε ο καθηγητής ούτε ο δημαγωγός ούτε ο σαμάνος.
Μπορεί να κρατήσεις πολλούς για λίγο, όπως έγινε πέρυσι. Το παράδοξο, όμως, δεν είναι αυτό που συμβαίνει τώρα – η γενικευμένη αλλεργία στην απαγόρευση. Το παράδοξο ήταν αυτό που έγινε φευγαλέα πέρυσι.