Το καλοκαίρι του 2020 πέρασε από την ελληνική Βουλή ο νόμος 706/2020 που ενσωμάτωνε την ευρωπαϊκή οδηγία για την εταιρική διακυβέρνηση ανωνύμων εταιρειών. Μεταξύ άλλων, ο νόμος αυτός προβλέπει ότι τα μέλη των Δ.Σ. των εισηγμένων στο Χρηματιστήριο ελληνικών εταιρειών πρέπει να περιλαμβάνουν γυναίκες σε ποσοστό τουλάχιστον 25% (αν και η οδηγία προτείνει 40%) και ότι οι εταιρείες πρέπει να συμμορφωθούν μέχρι το καλοκαίρι του 2021 – σε τρεις μήνες δηλαδή.
Πρόσφατα διάβασα σε άρθρο του Money Review ότι, σύμφωνα με έρευνα μιας συμβουλευτικής εταιρείας, μόνο οι μισές εταιρείες του Χ.Α. έχουν συμμορφωθεί. Το ακόμη πιο ενδιαφέρον, όμως, που ήταν και η αφορμή για το σημερινό άρθρο, ήταν άλλο: η συμβουλευτική εταιρεία στην καταγραφή της επισήμαινε το πόσες είναι ακριβώς οι θέσεις που χρειάζεται να συμπληρώσουν με γυναίκες οι εισηγμένες επιχειρήσεις που δεν έχουν συμμορφωθεί, για να είναι νόμιμες από το καλοκαίρι και μετά. Ο αριθμός είναι 47. Σαράντα επτά.
Οι ποσοστώσεις είναι ένα ενδιαφέρον θέμα το οποίο συχνά προσελκύει πολλές, πολύ θερμές γνώμες. Η δική μου γνώμη είναι ότι πρόκειται για ένα απαραίτητο μέτρο το οποίο βοηθάει μεγάλα τμήματα της κοινωνίας που είναι έτοιμα να επωφεληθούν από μια κοινωνική αλλαγή να ξεπεράσουν εμπόδια και αγκυλώσεις που την καθυστερούν. Αλλά άλλοι μπορεί να διαφωνούν. Και, πράγματι, σε κάποιες περιπτώσεις στον χώρο των επιχειρήσεων τέτοια μέτρα μπορεί να μη χωράνε. Ενας κάποιος Ελληνας μικροεπιχειρηματίας, για παράδειγμα, που θεωρεί την επιχείρησή του κομμάτι του εαυτού του, μπορεί να θέλει να τη στελεχώσει αποκλειστικά με τα παιδιά του, τους κουνιάδους του και τους φίλους του από το σχολείο. Και πολύ καλά κάνει, αφού είναι όντως δική του. Σε κάποιες περιπτώσεις πολύ μικρών εταιρειών δε, μπορεί και να έχει νόημα οι δύο ή οι τρεις άνθρωποι που τις ξεκινούν να είναι όσο το δυνατόν περισσότερο όμοιοι μεταξύ τους, για να μπορούν να συνεννοηθούν και να μην τσακώνονται πολύ συχνά στα κρίσιμα, πρώτα στάδια της προσπάθειάς τους.
Στις μεγάλες επιχειρήσεις, όμως, και δη στις εισηγμένες στο Χρηματιστήριο, που δεν είναι αποκλειστικό τσιφλίκι ενός πεφωτισμένου, αλλά ανήκουν σε εκατοντάδες ή χιλιάδες μετόχους και εντάσσονται σε μια ευρύτερη οικονομική δομή την οποία επηρεάζουν και από την οποία επωφελούνται, τέτοιοι κανόνες όχι μόνο χωράνε, αλλά ενίοτε είναι και απαραίτητοι, ειδικά όταν έχουν αποτελέσματα τόσο θεαματικά όσο οι ποσοστώσεις στη συμμετοχή γυναικών. Να τονίσω εδώ ότι δεν χρειάζεται καν να αναφερθεί οποιαδήποτε ηθική διάσταση του θέματος, έννοιες όπως «ισότητα» ή «κοινωνική δικαιοσύνη». Ας τις αφήσουμε αυτές απέξω. Αρκούν οι πολυάριθμες έρευνες από πολλές χώρες που έχουν αποδείξει επανειλημμένα ότι οι εταιρείες που έχουν περισσότερες γυναίκες σε ανώτερες θέσεις της διοίκησης είναι πιο κερδοφόρες, προσφέρουν καλύτερης ποιότητας υπηρεσίες στους πελάτες τους, ανταποκρίνονται καλύτερα σε κρίσεις, διαχειρίζονται καλύτερα το ρίσκο και επενδύουν περισσότερο σε R&D. Τα θεαματικά αυτά αποτελέσματα βεβαίως δεν έχουν να κάνουν με κάποια μαγική δύναμη μάνατζμεντ που έχουν ειδικά οι γυναίκες – απλώς οι εταιρείες που είναι πιο ανοικτές σε ιδέες και ανθρώπους, που συγκεντρώνουν ταλέντα από διαφορετικές κοινωνικές, εκπαιδευτικές και οικονομικές αφετηρίες, είναι καλύτερα προσαρμοσμένες να αντεπεξέλθουν στις περίπλοκες προκλήσεις της εποχής μας από τις εταιρείες που στελεχώνονται αποκλειστικά από τους φίλους και τους παλιούς συμμαθητές του CEO.
Βεβαίως, η μόνιμη γκρίνια του κάθε CEO που έχει συνηθίσει να έχει στο τραπέζι μόνο τους φίλους και τους συμμαθητές του είναι «μα δεν βρίσκουμε καταρτισμένες γυναίκες». Πράγμα που είναι και μέρος του προβλήματος – όχι ότι δεν υπάρχουν, αλλά το ότι μια μικροσκοπική, κλειστή επιχειρηματική ελίτ, κλεισμένη σε μια φούσκα στην οποία όλοι μοιάζουν μεταξύ τους, δεν έχει εικόνα για το τι υπάρχει απέξω από τη φούσκα. Ακριβώς το ίδιο ψευτοπρόβλημα είχαν και σε όλες τις άλλες χώρες, οι οποίες εφάρμοσαν τις ποσοστώσεις. Σε όλες, μα όλες, από τη Νορβηγία μέχρι την Ινδία, κοίτα να δεις πράγματα, τις βρήκαν τελικά. Αλλά εδώ, το ψευτοπρόβλημα καταρρέει από το ίδιο το μικροσκοπικό του μέγεθος. Μιλάμε για 47 γυναίκες.
Τόσες λείπουν. Κοτζάμ στελεχάρες, υπερεπιτυχημένοι EBITDAδαμαστές διευθυντάδες, δεν μπορείτε να βρείτε σαράντα επτά γυναίκες; Θέλω να πω, αν σας είναι τόσο δύσκολο, αναζητήστε το ένθετο στην κυριακάτικη «Καθημερινή» δυο-τρεις εβδομάδες πριν, εκείνο το ασημένιο – είχε μέσα περίπου εκατό, σχεδόν σίγουρα όλες καλύτερες από τους συμμαθητές σας. Ή, τέλος πάντων, αν δυσκολεύεστε τόσο, στείλτε μου ένα email – θα σας βρω τριακόσιες. Αν δεν μπορείτε, κοτζάμ επιχειρήσεις εισηγμένες, να βρείτε 47 ικανές και έμπειρες γυναίκες στην Ελλάδα, τότε δεν έχει πρόβλημα η Ελλάδα, ούτε οι γυναίκες. Εσείς έχετε.