Οι ιπποκρατικοί θεωρούσαν πως οι επιδημίες οφείλονται στις καιρικές συνθήκες και στην ατμόσφαιρα. Στο «Επιδημιών» ο Ιπποκράτης αρχίζει την περιγραφή μιας επιδημίας στη Θάσο καταγράφοντας τις καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν στο νησί. «Γύρω στη φθινοπωρινή ισημερία, κοντά στη δύση των Πλειάδων φυσούσε πολύς νοτιάς και έπεσε πολύ νερό, ένα συνεχές ψιλόβροχο. Νοτιάδες, ελαφρείς βόρειοι άνεμοι, ξηρασίες. Γενικά ο χειμώνας έμοιαζε με άνοιξη». Ο σημερινός μαθητής του λυκείου ξέρει ότι αυτό δεν στέκει. Οι επιδημίες οφείλονται σε κάτι αόρατα πλάσματα που λέγονται ιοί και μικρόβια, μπορεί το κλίμα να τα βοηθάει όμως δεν οφείλονται στο κλίμα. Ναι, ο σημερινός μαθητής του λυκείου έχει περισσότερες πληροφορίες από τον Ιπποκράτη. Και γι’ αυτό μπορεί να τον κατατάσσει στο αρχείο της άχρηστης γνώσης. Και δεν μπορεί να καταλάβει ότι ο Ιπποκράτης είναι πολύτιμος. Γιατί είναι ο πρώτος που στα συμπεράσματά του οδηγήθηκε παρατηρώντας τη συμπεριφορά της φύσης. Η γνώση δεν του δόθηκε ετοιμοπαράδοτη σε κάποιο βιβλίο και την τέχνη του την καθάρισε από τη σκουριά των δοξασιών που περνούσαν από στόμα σε στόμα εν είδει θρησκευτικού δόγματος. Σε πολλά έπεσε έξω όπως αποδείχθηκε έπειτα από πολλούς αιώνες κατανάλωσης φαιάς ουσίας και παρατήρησης της φύσης. Αυτός χάραξε τον δρόμο της διάψευσής του. Είναι η διαφορά της παρατήρησης από τη δοξασία, της επιστήμης από τη μαγεία. Η επιστήμη μπορεί να διαψευσθεί. Η μαγεία ποτέ.
Πολλούς αιώνες μετά τον Ιπποκράτη ο πληθυσμός της Μασσαλίας αποδεκατίσθηκε από μια επιδημία χολέρας επειδή η ιατρική κοινότητα, παρά την αξία της, πίστευε πως η ασθένεια δεν ήταν μεταδοτική. Ναι, η επιστήμη μπορεί να πέφτει έξω. Ειδικά όταν έχει να αντιμετωπίσει φαινόμενα άγνωστα έως χθες, και παρατηρεί τη συμπεριφορά τους για να τα αντιμετωπίσει. Σήμερα ξέρουμε πώς συμπεριφέρονται τα εμβόλια σε διάρκεια μερικών μηνών. Διότι μέσα σ’ αυτό το διάστημα η επιστήμη τα έχει παρατηρήσει. Δεν ξέρει μετά βεβαιότητος πώς θα συμπεριφέρονται ύστερα από δύο χρόνια, αν θα πρέπει να ανανεώνονται όπως το εμβόλιο της γρίπης ή να γίνονται άπαξ όπως του πνευμονιόκοκκου. Η επιστήμη ψάχνει το άγνωστο με όπλο το κεφάλαιο των γνώσεων που έχει κατακτήσει αντιμετωπίζοντάς το. Για τη μαγεία το άγνωστο δεν υπάρχει. Οπως όσοι πίστευαν ότι δεν υπάρχει η COVID-19 επειδή μας ήταν άγνωστη.
Γνωστή μου εκπαιδευτικός μου είπε ότι από τους τριάντα συναδέλφους της στο λύκειο της Αττικής όπου διδάσκει μόνον οι οκτώ παρουσιάσθηκαν για να εμβολιασθούν. Το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε δεν το προκαλούν όσοι προσπαθούν να αξιοποιήσουν πολιτικά την πανδημία. Ο Τσίπρας μπορεί να του δίνει ακροαματικότητα όταν λέει ότι η κυβέρνηση ξεστοκάρει Αστρα Ζένεκα ή όταν αρνείται να καλέσει τον πληθυσμό να εμβολιασθεί. Οπως και με τον Κουφοντίνα. Τον εγκληματία δεν τον δημιούργησε ο Τσίπρας. Τον βοήθησε όμως να αποκτήσει ακροαματικότητα.
Το πραγματικό πρόβλημα είναι οι εκπαιδευτικοί που δεν εμβολιάζονται, οι νοσηλευτές, οι υπερήλικες. Δεν θα αναφερθώ στην ατομική ευθύνη. Η απουσία της εντάσσεται κι αυτή στον εκφυλισμό της γλώσσας που μιλάμε. Ατομική ευθύνη σημαίνει για τους περισσότερους «κάνω ό,τι γουστάρω». Δεν θα αναφερθώ καν στην κοινωνική ευθύνη που έχουν ως άτομα οι επαγγελματίες της υγείας και οι εκπαιδευτικοί. Τα επιχειρήματα έχουν εξαντληθεί και ήρθε ο καιρός το ζήτημα να το αναλάβει ο νομοθέτης.
Εκείνο που πρέπει να μας απασχολήσει σοβαρά είναι το ποσοστό των συμπολιτών μας οι οποίοι αντιμετωπίζουν την επιστήμη με καχυποψία. Και όχι μόνον των συμπολιτών μας. Είναι μέτωπο που εξαπλώνεται σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο. Πολλοί θα το χαρακτηρίσουν αντιμάμαλο. Στους δύο προηγούμενους αιώνες πολλοί πίστευαν ότι η επιστήμη θα λύσει όλα τα προβλήματα της ζωής. Από τη σχέση του γιου με τη μητέρα ώς τον καρκίνο. Τα προβλήματα υπάρχουν ακόμη. Ως εκ τούτου έχει εξαπλωθεί το κύμα της καχυποψίας. Η επιστήμη όχι μόνον πέφτει έξω αλλά δρα εκ του πονηρού.
Κάτι άλλο επιδιώκει απ’ αυτό που λέει ότι επιδιώκει.
Είναι θρησκόληπτοι; Οχι απαραιτήτως. Είναι παιδιά της ημετέρας παιδείας. Εχουν βγει από ένα σχολείο όπου έμαθαν ότι η γνώση ταυτίζεται με την αποστήθιση της γνώσης. Κοινώς έχουν μάθει να λειτουργούν με βεβαιότητες. Κι όταν κάποιος εμφανίζεται ως γνώστης μεν, με αμφιβολίες δε, αυτομάτως καθίσταται ύποπτος. Υποπτος ο Τσιόδρας επειδή τη μια λέει ότι δεν χρειάζονται μάσκες, την άλλη ότι χρειάζονται. Υποπτο το Αστρα Ζένεκα επειδή τη μια κρίνεται ακατάλληλο και την άλλη κατάλληλο. Αν στην ημιμάθεια της εκπαίδευσης προσθέσεις την ημιμάθεια του Διαδικτύου τότε αντιλαμβάνεσαι ότι στο μυαλό έχει δημιουργηθεί ένας σκληρός φλοιός από βεβαιότητες. Κι ολόκληρος ο κόσμος μοιάζει με μια γιγαντιαία συνωμοσία εναντίον του.
Πιστεύω πως ήταν πολιτικό λάθος εξαρχής η φλυαρία των λοιμωξιολόγων. Προσπαθούσαν να εξηγήσουν λεπτομέρειες σ’ ένα κοινό που δεν είχε τις προϋποθέσεις να τις καταλάβει. Ούτε εγώ ξέρω τι είναι το mRNA. Και δεν με ενδιαφέρει να μάθω. Αντιθέτως με ενδιέφερε να κάνω το εμβόλιο, όπερ και εγένετο, χωρίς να το πολυσυζητώ. Και μόνον αισιόδοξος αισθάνομαι με την προθυμία των τριαντάρηδων. Εχω δύο εγγονούς και δεν θέλω να ζήσουν σ’ έναν κόσμο βυθισμένο στον πρωτογονισμό και στη μαγεία.