Χρόνια τώρα, οι ειδικοί προειδοποιούσαν για το ξέσπασμα μιας νέας πανδημίας, όμως καμία παγκόσμια αρχή δεν θέλησε να δει στο βάθος των καθαρών λέξεων· καθεμιά τους, αποσπασμένη από τα ενοχλητικά πειστήρια, έμενε κενή. Προ ημερών, ανεξάρτητη έκθεση του ΠΟΥ αποκάλυψε ότι η καταστροφή θα μπορούσε να αποτραπεί, εκατομμύρια ζωές θα μπορούσαν να έχουν σωθεί, εάν υπήρχε προετοιμασία, εάν είχε χτυπήσει το καμπανάκι νωρίτερα, εάν οι παγκόσμιοι ηγέτες είχαν αντιδράσει και μαζί και μόνοι, με συνέπεια και ταχύτητα.
Αντιθέτως, διεθνείς θεσμοί και ηγέτες κρατών παρέμειναν αδρανείς κατά τον κρίσιμο Φεβρουάριο 2020, απρόθυμοι να αντιδράσουν και να δράσουν ως πολυμερές σύστημα. Κάθε ημέρα καθυστέρησης κόστιζε χιλιάδες ζωές. Η υφήλιος απέτυχε να διδαχθεί από το παρελθόν. Ολα τα καλοδιατυπωμένα μέτρα πρόληψης (παγκόσμιο σύστημα αντίδρασης στις επιδημίες, εξοπλισμένα νοσοκομεία, εκπαιδευμένοι υγειονομικοί, επενδύσεις σε νέα εργαλεία) έμειναν κλειδωμένα στα συρτάρια, γιατί κόστιζαν. Μόνο εκ των υστέρων οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής νοιάστηκαν για την καταπολέμηση του ιού. Μόνο μετά τη Βραζιλία και την Ινδία άρχισαν να συζητούν τρόπους που θα μείωναν τις ανισότητες, θα έκαναν προσιτά τα εμβόλια σε 92 φτωχές χώρες, θα έχτιζαν ασπίδες προστασίας απέναντι σε μια νέα πανδημία.
Διότι το πότε θα ξεσπάσει μια νέα ιογενής πανδημία είναι το ερώτημα, όχι το αν. Και ξανά, μια ολόκληρη στρατιά εμπειρογνωμόνων σπεύδει, μέσα στο καμίνι της ανησυχίας, μέσα στην πίκρα της απώλειας, να καταστρώσει σχέδια για την ενδυνάμωση των δομών υγείας, την ανάπτυξη μηχανισμών ταχείας αναγνώρισης και απόκρισης σε ιούς, την παρασκευή ενός καθολικού εμβολίου ή σειράς εμβολίων κατά μιας βεντάλιας στελεχών, να εισηγείται περιορισμό της κατανάλωσης άγριων ζώων, της αποψίλωσης των δασών, που ωθούν ζώα και ιούς κοντύτερα στους ανθρώπους. Για να υλοποιηθούν τα ανωτέρω, θα πρέπει πλάνα να χρηματοδοτηθούν, κέρδη να μειωθούν. Για να ριζώσουν, θα πρέπει η κοινωνία καλύτερα να προετοιμαστεί. Διότι, εάν ένα μέρος της ανθρωπότητας δεν τήρησε τα μέτρα, θα το ξανακάνει. Ηδη, επικοινωνιολόγοι επεξεργάζονται μηχανισμούς κοινωνικής προσαρμογής σε αιφνίδιες αλλαγές, στρατηγικές ενημέρωσης και κατάρτισης του κοινού, τρόπους πειθούς.
Αμφότερα, εξαιρετικά δύσκολα. Διότι καμία παγκόσμια ηγεσία, ακόμη και αν συγκροτηθεί, δεν θα βάλει εύκολα το χέρι στην τσέπη, καμία κοινωνία δεν θα εγκαταλείψει αναίμακτα το βιολί της. Ιδιο πρόσωπο έρχεται, ίδια μαντάτα φέρνει.