Το τελευταίο πράγμα που θα κάνει κάποιος πριν εγκληματήσει είναι μαθηματικές πράξεις. Για παράδειγμα, ουδείς από τους φονιάδες στα Γλυκά Νερά σκέφθηκε «πω, πω, τι πάθαμε! Ο υπουργός Δικαιοσύνης θα αυστηροποιήσει τις προϋποθέσεις για την απόλυση στα 4/5, αντί για τα 3/5 της ποινής, και τι θα κάνουμε;». Για εκείνον που διαπράττει ένα ειδεχθές έγκλημα λίγη σημασία έχει αν θα απολυθεί στα 16 ή 20 χρόνια, όπως δήλωσε στο Φόρουμ των Δελφών ο κ. Κωνσταντίνος Τσιάρας. Το στοίχημα του παραβάτη ενάντια στην έννομη τάξη είναι αν θα συλληφθεί ή όχι. Πράττει πιθανολογώντας ότι δεν θα πιαστεί και όχι μετρώντας τα χρόνια κάθειρξης.
Τότε, γιατί ακούμε διαρκώς υποσχέσεις για αυστηροποίηση των ποινών, με ύφος μάλιστα που δηλώνει ότι αυτό είναι το μυστικό στην καταπολέμηση του εγκλήματος; Γιατί ουδείς σκέφτεται ότι σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, που διατηρούν αυστηρά ισόβια και θανατική ποινή, έχουν το υψηλότερο ποσοστό ανθρωποκτονιών (5,3/100.000) σε όλο τον ανεπτυγμένο κόσμο; Αντιθέτως, στη Νορβηγία, όπου ο δολοφόνος 77 ανθρώπων Αντριου Μπρέιβικ καταδικάστηκε σε κάθειρξη 21 χρόνια με δικαίωμα αποφυλάκισης στα δέκα, το ποσοστό ανθρωποκτονιών (0,5/100.000) είναι χαμηλότερο ακόμη και από εκείνο της Ελλάδας (0,7/100.000). Από ένα σημείο και μετά, η αυστηρότητα της τιμωρίας δεν παίζει κανέναν ρόλο στην πρόληψη του εγκλήματος. Αυτό το κατανοούν ακόμη και οι ανόητοι, αλλά πολλοί νεοαγανακτισμένοι δηλώνουν ότι θα καταπολεμήσουν τη μάστιγα με ένα νόμο κι ένα άρθρο του Ποινικού Κώδικα και ανεμίζουν συνθήματα του τύπου «κρεμάστε τους ψηλά». Εκμεταλλεύονται το σοκ της κοινωνίας ύστερα από ένα ειδεχθές έγκλημα, ψεύδονται για μικροπολιτικούς λόγους.
Δεν υπάρχει κάποια συνταγή για τον σωφρονισμό όσων εγκληματούν, αλλά ο Ποινικός Κώδικας δεν φτιάχνεται με αποκλειστικό κριτήριο την αποτροπή εγκλημάτων. Η οριακή χρησιμότητα της αυστηρότητας μάλιστα βαίνει μειούμενη κι από ένα σημείο και μετά γίνεται μηδενική. Στις ΗΠΑ μετά το 1977 –όταν έπειτα από μια δεκαετή αναστολή άρχισαν πάλι οι εκτελέσεις θανατοποινιτών– η εγκληματικότητα αυξήθηκε. Αυτό, βεβαίως, δεν σημαίνει ότι η θανατική ποινή αυξάνει την εγκληματικότητα, δείχνει όμως ότι δεν τη μειώνει. Εξάλλου, το ποσοστό δολοφονιών στις 28 αμερικανικές πολιτείες που έχουν θανατική ποινή δεν διαφέρει από εκείνο των υπολοίπων που την έχουν καταργήσει.
Το μόνο που μπορεί να αποτρέψει έναν εγκληματία, από το να προβεί σε μια ειδεχθή πράξη, είναι να μην ελπίζει ότι θα τη βγάλει καθαρή, ασχέτως αν ξέρει ότι θα μείνει 16 ή 26 χρόνια στη φυλακή. Να διαισθάνεται ότι οι πιθανότητες σύλληψής του είναι μεγάλες.
Τούτων λεχθέντων και σαν υστερόγραφο, έχουμε μια απορία. Την περίοδο του κινήματος «έξω οι μπάτσοι από τις γειτονιές», έγινε και στα Γλυκά Νερά αντίστοιχη πορεία;