Για όλους υπάρχει πια ένας Μπάιντεν. Απ’ όλες τις βεβιασμένες αναγωγές των όψιμων μπαϊντενικών φαίνεται να διαφεύγει ο δεδηλωμένος πολιτικός στόχος του οικονομικού προγράμματος. Ο Μπάιντεν δεν καταστάλαξε στο ρουζβελτιανό του μείγμα (μόνο) επειδή πιστεύει ότι έτσι θα δουλέψει καλύτερα η οικονομία. Αλλά επειδή πρωτίστως προσδοκά να καταστήσει ξανά λειτουργική μια διχασμένη κοινωνία – για να επουλώσει το εμφυλιακών διαστάσεων σχίσμα που χωρίζει την αμερικανική ενδοχώρα του Τραμπ από την Αμερική των αστικών κέντρων.
Αυτή είναι ίσως και η πρωτοτυπία του προγράμματός του: Οτι αποκαθιστά τα περιλάλητο «πρωτείο της πολιτικής» – υποτάσσοντας το εργαλείο των οικονομικών παρεμβάσεων στις ανάγκες της δημοκρατίας.
Οι Ελληνες μπαϊντενικοί θα έσπευδαν να μετατρέψουν και αυτή την εντελώς αμερικανική κατάσταση σε καλούπι για τα δικά τους συνθήματα. Το σχήμα μιας κοινωνίας διχασμένης, που την έχουν χωρίσει αβυσσαλέες οικονομικές ανισότητες και πολιτισμικές διαφορές, φοριέται και στην Ελλάδα. Το φοράει ο ρηχός αντι-ελιτισμός μιας μιμητικής Αριστεράς, που, παρασυρμένη ίσως από τον φανατισμό των διαδικτυακών θερμοκηπίων, εξακολουθεί να πολιτεύεται σαν να κάθεται πάνω σε ένα ηφαίστειο μίσους και αγανάκτησης.
Είναι η ελληνική κοινωνία θυμωμένη και διχασμένη; Εχουμε άραγε ενδείξεις –δημοσκοπικές ή άλλες– που μας την παρουσιάζουν έτοιμη να βγει ξανά στην πλατεία, στρατευμένη πίσω από τα ιδεολογικά εξαπτέρυγα που της σείουν οι αυτόκλητοι σωτήρες της; Πόσο διαφορετική είναι σήμερα η κοινωνία από εκείνη που, πριν από δύο χρόνια, υπερψήφισε συντριπτικά μια ατζέντα η οποία υποσχόταν όχι την ανατροπή του κόσμου, αλλά απλώς «περισσότερες δουλειές και λιγότερους φόρους»;
Αν υπάρχει μετεκλογική μετατόπιση, είναι μάλλον προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης του κοινωνικού κεφαλαίου: Η πανδημική περιπέτεια προσέφερε νέα ερείσματα συνοχής και εμπιστοσύνης. Οι εξάρσεις που απείλησαν αυτό το κλίμα –Κουφοντίνας, Νέα Σμύρνη– αποδείχτηκαν μειοψηφικές και φευγαλέες.
Καθώς το ψυχολογικό βάρος του εγκλεισμού υποχωρεί, θα φανεί κατά πόσον είναι ανθεκτικά αυτά τα νέα ερείσματα· κατά πόσον θα διαρκέσει η νέα πίστη στο κράτος – στο δημόσιο σύστημα υγείας, που ενισχύθηκε, και στην ψηφιακή διοίκηση, που εμφανίστηκε να δίνει λύσεις απροσδόκητες.
Η έξοδος από την πανδημία δίνει πραγματική υπόσταση στο κλισέ της επανεκκίνησης. Εχοντας συντηρηθεί διασωληνωμένη, σε μια οικονομική κατάσταση όχι βέβαια καλύτερη, αλλά ούτε και πολύ χειρότερη απ’ ό,τι ένα χρόνο πριν, η πλειοψηφία φαίνεται να διακατέχεται από τις ίδιες προσδοκίες. Δεν θέλει να βγει στα κάγκελα. Θέλει να μπει σε ράγες. Να έχει την ευκαιρία μιας κανονικότητας.
Το ξεπάγωμα του χρόνου οριοθετεί έτσι για την κυβέρνηση και το παράθυρο μιας ιστορικής ευκαιρίας. Ψυχολογικά, η στιγμή μοιάζει με την επομένη των εκλογών. Το ρεζερβουάρ είναι ξανά γεμάτο.
Τραπεζάκια έξω
Η κανονικότητα οδηγεί στον ατομικισμό. Και αν συνεχίσει όσο διψασμένα ξεκίνησε, δεν θα μπορεί καθόλου να οδηγήσει.
Μάτσο
Αν κάποιος έλεγε ότι ο Αδωνις Γεωργιάδης θα έβρισκε με τον Νίκο Καρανίκα δίαυλο συνεργασίας –και θα τον επαινούσε κιόλας περίπου ως statesman, που «πολέμησε για κάτι από το οποίο η πατρίδα έχει να κερδίσει»– θα λέγαμε ότι πρόκειται για ανέκδοτο και μάλιστα όχι υψηλού γούστου. Ως ανέκδοτο όμως αντιμετωπίστηκε και η πραγματικότητα – ο υπαρκτός σουρεαλισμός της συνεργασίας του υπουργού Ανάπτυξης με τον πρώην σύμβουλο του Τσίπρα για την εισαγωγή της φαρμακευτικής κάνναβης. Γιατί;
Γιατί τόση χλεύη για μια στιγμή συναίνεσης – «συναίνεση» που στη γλώσσα του πολιτικού καθωσπρεπισμού εξυμνείται στερεοτυπικώς ως αρετή; Διότι, πίσω από το στερεότυπο, επιζεί η μάτσο πολιτική κουλτούρα, που αντιμετωπίζει τη διακομματική συνεργασία σαν ένδειξη πολιτικής μαλθακότητας, αν όχι σαν τεκμήριο κάποιας πολιτικής συμπαιγνίας.
Ακόμη και το κόμμα του Καρανίκα –διά της επίσημης εφημερίδας του– αποδείχτηκε πιο μικρόψυχο από τον Καρανίκα, ερμηνεύοντας την αδωνική ομολογία απλώς σαν «κωλοτούμπα». Ακόμη και στη χαμηλής πολιτικής συναίνεση, ψάχνουμε για νικητές και ηττημένους.