Καθώς η οικονομία επιστρέφει σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες σε κανονικές συνθήκες, επανέρχονται παλιά θέματα. Οπως είναι οι εταιρείες «ζόμπι», οι ζημιογόνες και υπερχρεωμένες εταιρείες που επιβιώνουν, χωρίς όμως τις δυνατότητες να ξεφύγουν από τις δυσχέρειες που αντιμετωπίζουν. Το ουσιαστικό πρόβλημα είναι ότι επιβιώνουν παρότι είναι λιγότερο παραγωγικές, απορροφούν κεφάλαια που θα μπορούσαν να έχουν ασφαλέστερη και αποδοτικότερη τοποθέτηση και επιβαρύνουν τον ανταγωνισμό εις βάρος των υγιών εταιρειών.
Η μεγάλη προσπάθεια διευκόλυνσης των επιχειρήσεων κατά τη διάρκεια της πανδημίας, είχε ως συνέπεια και τη διευκόλυνση και εταιρειών που είχαν σοβαρά προβλήματα βιωσιμότητας πριν από την πανδημία αλλά επωφελήθηκαν από τις έκτακτες συνθήκες. Απέκτησαν πρόσβαση σε δάνεια με εγγύηση του Δημοσίου, εντάχθηκαν σε μορατόρια, πληρώνοντας στις τράπεζες ενδεχομένως μόνον τόκους και γενικώς εξασφάλισαν ευνοϊκούς όρους προκειμένου να εξυπηρετήσουν τα (πολλά) δάνειά τους.
Βέβαια, η διατήρηση σε λειτουργία ακόμα και αυτών των εταιρειών μέσα στην πανδημία, είχε ως αποτέλεσμα τον περιορισμό της ανεργίας αλλά και τη συγκράτηση των αρνητικών επιπτώσεων από την αύξηση των χρεοκοπιών.
Φαίνεται, όμως, ότι τώρα σταματάει η ευνοϊκή μεταχείρισή τους. Καθώς οι οικονομίες και οι τράπεζες ετοιμάζονται για τη γρήγορη ανάπτυξη που θα φέρει το τέλος της πανδημίας, οι εταιρείες «ζόμπι» από προστατευόμενο είδους (ξανα)γίνονται πρόβλημα.
Τον κίνδυνο της αγοράς στην εποχή μετά την πανδημία επιχειρεί να προσδιορίσει η Εκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) που δημοσιοποιήθηκε την εβδομάδα αυτή. Δεν είναι τυχαίο ότι ανάμεσα στους κινδύνους της μετα-COVID αγοράς που περιγράφονται είναι και η επιβίωση των εταιρειών «ζόμπι, όπως έχει επικρατήσει να λέγονται ζημιογόνες και υπερχρεωμένες εταιρείες. Επωφελήθηκαν από τις ευνοϊκές συνθήκες χρηματοδότησης που εφαρμόστηκαν προκειμένου να αντιμετωπιστεί η πανδημία, αλλά τώρα και ειδικά στην Ευρωζώνη, αίρεται η ανοχή.
Ποιες εταιρείες θεωρούνται «ζόμπι»; Ο ορισμός που υιοθετεί η ΕΚΤ προβλέπει ότι είναι «ζόμπι» (ζωντανοί νεκροί) οι επιχειρήσεις που καλύπτουν τις παρακάτω προϋποθέσεις για δύο συνεχόμενα χρόνια. Αρνητική απόδοση κεφαλαίων, δηλαδή είναι ζημιογόνες, περιορισμένη δυνατότητα εξυπηρέτησης οφειλών, δηλαδή υπερχρεωμένες και έχουν αρνητικές καθαρές επενδύσεις ώστε να μην εντάσσονται στην κατηγορία νέες εταιρείες που επενδύουν για να αναπτυχθούν παρότι είναι ακόμα ζημιογόνες.
Το πρόβλημα είναι ίσως εντονότερο στην ελληνική αγορά, που είναι η πρώτη στην Ευρωζώνη όσον αφορά τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Μελέτη του ΟΟΣΑ που αφορά 14 χώρες, στις οποίες δεν περιλαμβάνεται η Ελλάδα και συνεπώς έχουν πολύ λιγότερα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, καταλήγει στο συμπέρασμα πως το ποσοστό των εταιρειών «ζόμπι» από 4% του συνόλου που ήταν στα μέσα της δεκαετίας 1980 έφθασε σε 15% το 2017. Είναι λογικό να υποθέσει κανείς ότι το πραγματικό ποσοστό στην ελληνική αγορά είναι μεγαλύτερο. Η μεγέθυνση του προβλήματος προφανώς ενισχύθηκε από την ύπαρξη ενός περιβάλλοντος χαμηλών επιτοκίων που ενθαρρύνει την ανάληψη κινδύνων αλλά και την παρουσία ευάλωτων, αδύναμων τραπεζών που αποφεύγουν να αναλαμβάνουν τη διαγραφή χορηγήσεων επειδή δεν έχουν την αναγκαία επάρκεια κεφαλαίων.
Η αναμόρφωση του νομικού καθεστώτος σε ό,τι αφορά τις χρεοκοπίες σίγουρα θα βελτιώσει την κατάσταση, αφού η ταχύτερη διευθέτηση των χρεοκοπημένων ουσιαστικά εταιρειών θα βοηθήσει και τις υγιείς που τις ανταγωνίζονται. Το θέμα δεν είναι μόνον ότι έγινε μια ζημιά, αλλά πόσο γρήγορα μπορούν να μαζευτούν τα σπασμένα και κυρίως ποιος θα την πληρώσει.