Ποιοι δίνουν τον τόνο στη χάραξη της οικονομικής πολιτικής; Το ερώτημα ακούγεται παράδοξο, ίσως, όμως, παράδοξα είναι ορισμένα από όσα συμβαίνουν.
Ο πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης είχε κατ’ επανάληψη ταχθεί υπέρ της ελάφρυνσης από βάρη της μισθωτής εργασίας, κατά προτεραιότητα. Ο πλέον πρόσφορος τρόπος ήταν και είναι η μείωση του υπέρογκου ασφαλιστικού κόστους της, όπερ δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας, τονώνει τη ζήτηση κι έτσι αντισταθμίζει την αρχική μείωση των ασφαλιστικών εσόδων –κάτι που συμμερίζεται ο υπουργός Οικονομικών, Χρ. Σταϊκούρας. Ωστόσο, το 2020, αντί να περιοριστούν οι ασφαλιστικές εισφορές της μισθωτής εργασίας, μειώθηκαν οι εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών – δηλαδή, αντί να ενισχυθεί η μισθωτή εργασία, κινητροδοτήθηκαν τα μπλοκάκια εις βάρος των προσλήψεων.
Και το 2021, αντί όλοι οι διαθέσιμοι πόροι να κατευθυνθούν προς την ελάφρυνση της μισθωτής εργασίας, επιλέχθηκε μικρή ελάφρυνση των εισφορών με παράλληλη μείωση της φορολογίας κερδών από το 24% στο 22%. Γιατί; Διότι κάποιοι πιστεύουν ότι αν ακουστεί πως μειώνουμε τους φόρους στα κέρδη, τότε θα τρέξουν οι ξένοι να επενδύσουν στη χώρα μας. Δεν ισχύει. Αντιθέτως, όπως έχει τεκμηριώσει και το ΙΟΒΕ με σχετική μελέτη, υπέρ των επενδύσεων λειτουργεί κατά προτεραιότητα η μείωση εργοδοτικών εισφορών και άλλων βασικών στοιχείων κόστους, γιατί αυτή βελτιώνει την ανταγωνιστικότητα, αυξάνει το EBITDA των επιχειρήσεων. Ως εκ τούτου, μεταξύ μείωσης φόρου και μείωσης κόστους, οι επιχειρήσεις επιλέγουν το δεύτερο. Μόνο κάποιοι ιδεοληπτικοί νεοφιλελεύθεροι επιλέγουν το πρώτο.
Αλλά εκεί που φάνηκε η μεγάλη διάσταση μεταξύ όσων έχει υποστηρίξει ο πρωθυπουργός και της πολιτικής που τελικά επιβλήθηκε, ήταν η σκανδαλώδης μεθόδευση στην Τράπεζα Πειραιώς, με τη συρρίκνωση της συμμετοχής του ΤΧΣ (αν δεν αντιστεκόταν ο Χρ. Σταϊκούρας, θα είχε πέσει κάτω από το 4%…) χωρίς καν να του δοθεί η δυνατότητα να πουλήσει τα δικαιώματά του.
Καθώς η αύξηση έγινε στο 1,15 ευρώ/μετοχή, τα κέρδη ξεπέρασαν το 40% κι αν είχε γίνει κανονική αύξηση κεφαλαίου με σεβασμό στα δικαιώματα των παλαιών μετόχων, το ΤΧΣ θα είχε βγάλει μερικά εκατομμύρια από την πλήρη συμμετοχή του στην αύξηση ή (αν, σώνει και καλά, «έπρεπε» να μειωθεί η συμμετοχή του στην Πειραιώς) από την πώληση δικαιωμάτων του, πριν από την αύξηση. Το book building του στέρησε αυτή τη δυνατότητα. Ασε που δεν ήταν book building αλλά μάλλον private placement: Ακόμα και μεγάλες (και ευρωπαϊκές) τράπεζες αποκλείστηκαν, δεν πήραν ούτε μία μετοχή, ώστε να εξασφαλιστεί η κατανομή του συμφωνημένου αριθμού μετοχών σε κερδοσκοπικά funds.
Ισως πει κανείς, ο γέγονε γέγονε. Λάθος. Γιατί το «μοντέλο Πειραιώς» άνοιξε την όρεξη και σε άλλες συστημικές τράπεζες, που ετοιμάζονται να βαδίσουν τον ίδιο δρόμο: Να κάνουν, δηλαδή, αύξηση κεφαλαίου με τη διαδικασία book building, με κατάργηση των δικαιωμάτων των παλαιών μετόχων και συρρίκνωση του μεριδίου του ΤΧΣ (το οποίο, παρεμπιπτόντως, ουδείς κατανοεί πλέον γιατί δεν καταργείται ως οργανισμός, να γίνει ένα γραφείο στο υπερταμείο ή στο υπουργείο Οικονομικών). Είμαι, δε, περίεργος να ακούσω τι θα πουν οι εμπνευστές του «μοντέλου Πειραιώς» στους χιλιάδες μικρομετόχους τραπεζών, οι οποίοι θα δουν να εξανεμίζεται η επένδυσή τους. Επίσης, τι θα πουν σε εκείνους που τους εμπιστεύονται δίπλα τους, ως συμβούλους.