Είναι πραγματικότητα ότι ο ακαδημαϊκός χάρτης στη χώρα διαμορφώθηκε χωρίς σχέδιο και με ευθύνη όλων μας, τα τελευταία 40 χρόνια. Δημιουργήθηκαν πανεπιστήμια και τμήματα χωρίς μελέτες βιωσιμότητας, με ελάχιστο προσωπικό, ελλιπείς υποδομές και δίχως επαρκή φοιτητική μέριμνα. Ταυτόχρονα, με μια αργή και βασανιστική πορεία έγινε πανεπιστημιοποίηση των ΚΑΤΕΕ και ΤΕΙ με όλους τους δυνατούς πιθανούς και απίθανους τρόπους. Ως αποτέλεσμα χάθηκε το ενδιάμεσο επίπεδο εκπαίδευσης μεταξύ λυκείου και πανεπιστημίων, δημιουργήθηκαν περισσότερα πανεπιστήμια από όσα η ίδια η χώρα μπορεί να υποστηρίξει και χρειάζεται πραγματικά και ταυτόχρονα αυξήθηκαν δραματικά οι εισακτέοι. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδρομής συζητήθηκαν τα πάντα, εκτός από το πόσα πανεπιστήμια αντέχει η χώρα, πόσους εισακτέους χρειάζεται και τη σύνδεση των πανεπιστημίων με την οικονομία και την αγορά, κάτι που προφανώς δημιουργεί ανάπτυξη και θέσεις εργασίας. Κάναμε το λάθος να πιστεύουμε ότι η ύπαρξη μεμονωμένων τμημάτων σε πόλεις και τμημάτων που υπολειτουργούν είναι ανάπτυξη και ενισχύει τις τοπικές οικονομίες. Αποτέλεσμα η ποιότητα της εκπαίδευσης υποχώρησε, η χρηματοδότηση μειώθηκε και τα ελληνικά πανεπιστήμια άρχισαν να βγαίνουν από το παγκόσμιο ακαδημαϊκό χάρτη. Βέβαια υπάρχουν και νησίδες στα ελληνικά πανεπιστήμια που παράγουν σημαντικό έργο ακαδημαϊκό και ερευνητικό, οι οποίες όμως λειτουργούν σε ένα ασφυκτικό περιβάλλον.
Για να μην οδηγηθούμε σε θνησιγενή πανεπιστήμια και τμήματα πρέπει να τολμήσουμε το αυτονόητο και ορθολογικό. Το πολιτικό σύστημα, η Αυτοδιοίκηση και οι πρυτάνεις να τοποθετηθούμε όλοι απέναντι στις ευθύνες μας προς τις νέες γενιές και την κοινωνία, πριν είναι αργά. Πρέπει να πούμε δυσάρεστες αλήθειες. Για εισακτέους που δεν έχουν τη δυνατότητα να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους, για τμήματα που φυτοζωούν, για γνωστικά εξωτικά αντικείμενα μακριά από τις ανάγκες της χώρας και για την έλλειψη ισχυρής μεταλυκειακής εκπαίδευσης, στενά συνδεδεμένης με τις τοπικές οικονομίες. Μόνο έτσι θα είμαστε χρήσιμοι. Αλλωστε, αρεστοί είμαστε τόσα χρόνια και για αυτό φτάσαμε εδώ.
Η πρωτοβουλία ανήκει στη Σύνοδο των Πρυτάνεων. Πρέπει να τολμήσουμε να ανοίξουμε το θέμα και να καταθέσουμε ένα στρατηγικό σχέδιο για τον ακαδημαϊκό χάρτη για τα επόμενα 30 χρόνια. Ενα στρατηγικό σχέδιο που θα περιγράφει με στοιχεία πόσα πανεπιστήμια χρειάζεται η χώρα, πόσους εισακτέους, τους απαραίτητους ανθρώπινους και υλικούς πόρους και τον οδικό χάρτη για την επίτευξη των στόχων. Οι πρυτάνεις το οφείλουμε στη χώρα γιατί δεν διεκδικούμε την ψήφο της κοινωνίας, δεν έχουμε πολιτικό κόστος, οφείλουμε να έχουμε ορθό λόγο και πρέπει να είμαστε απέναντι στον λαϊκισμό και δεν δεσμευόμαστε με στενά τοπικιστικές αντιλήψεις. Γιατί ακόμα έχουμε χρόνο, πριν βρεθούμε μπροστά σε μία μη διαχειρίσιμη κατάσταση, η οποία θα είναι καταστροφική για τη χώρα.
* Ο κ. Χ. Ι. Μπούρας είναι πρύτανης του Πανεπιστημίου Πατρών.