Η οικονομία πάει καλύτερα από όσο πολλοί περίμεναν, αν κρίνει κανείς από τη σχετικά μικρή ύφεση το πρώτο τρίμηνο φέτος συγκριτικά με το αντίστοιχο περυσινό. Οι ιδιωτικές καταθέσεις αυξάνονται, καθώς συνταξιούχοι, δημόσιοι υπάλληλοι και κάποιοι ακόμα δεν είχαν μείωση εισοδήματος αλλά ούτε ευκαιρίες για κατανάλωση. Η Κομισιόν πήρε πράσινο φως να δανειστεί κι η χώρα μας μπορεί να μην πάρει φέτος όσα περίμενε, αλλά, πάντως, θα λάβει 1,6 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης. Επίσης, η αποπληρωμή υποχρεώσεων προς εφορία-ασφαλιστικά ταμεία και τράπεζες σε έως 420 και 240 δόσεις αντιστοίχως, γεννά αισθήματα ανακούφισης. Μπορεί κάτι να στραβώσει; Ε, πάντα υπάρχουν πιθανότητες. Παράδειγμα, να υπάρξει εμπλοκή στις ρυθμίσεις για αποπληρωμή των υποχρεώσεων, αν οι ενδιαφερόμενοι εντάξουν σε αυτές και τα ενήμερα τραπεζικά δάνειά τους. Σε αυτή την περίπτωση οι τράπεζες θα αρνηθούν να πάρουν προβλέψεις για δάνεια που εξυπηρετούνται κι η ρύθμιση θα μπλοκάρει. Η διασύνδεση του χρέους των νοικοκυριών προς την εφορία (110 δισ.), τα ασφαλιστικά ταμεία (35 δισ.) και τις τράπεζες (120 δισ. ευρώ) είναι θεωρητικά σωστή σύλληψη, αλλά ενέχει τον κίνδυνο το χρέος προς το Δημόσιο να μολύνει τα ενήμερα χρέη προς τις τράπεζες. Το υπουργείο Οικονομικών δεν προνόησε για αυτό – ήταν μεγάλος ο πειρασμός «όλα στην ρύθμιση!», σε δύο βδομάδες θα ξέρουμε αν στάθηκε τυχερό ή όχι.
Ωστόσο, η σκοτεινή πλευρά του πράγματος είναι αλλού. Το εκπαιδευτικό σύστημα, μετά ένα χρόνο προσποίησης ότι –τάχα– εκπαιδεύει τα παιδιά μας εξ αποστάσεως, σέρνεται χωρίς ουσιαστικές και υπερώριμες μεταρρυθμίσεις. Το δικαστικό σύστημα αποτελεί τροχοπέδη, απονέμει δικαιοσύνη με φρικτή καθυστέρηση, χρειάζεται μια μεταρρυθμιστική προσπάθεια 3-4 ετών και σταθερές ηγεσίες στη Δικαιοσύνη για να τη διευθύνουν, ωστόσο το υπουργείο σχεδιάζει να επιλέξει βραχύβιες, δικαστές που λόγω ηλικίας θα μείνουν μόνο ένα χρόνο στη θέση για την οποία θα επιλεγούν. Μεταρρυθμίσεις σε καίριους για την ανάπτυξη θεσμούς, είτε δεν γίνονται ή καρκινοβατούν. Το μόνο που έχει γίνει είναι η μείωση της φορολογίας: Ο συντελεστής για τα κέρδη έπεσε από το 28% στο 22%, για τα μερίσματα από το 15% στο 5%. Αρκεί αυτό για την ανάπτυξη; Ισχύει καθ’ ημάς το γνωστό «trickle down»;
Οχι, ειδικά σε μια χώρα υπερχρεωμένη και με τεράστια αναπτυξιακή υστέρηση. Το κράτος θα έπρεπε να δίνει κατεύθυνση, να ανοίγει δρόμο σε νέες αγορές, να ασκεί πολιτικές με αίσθηση δημόσιου σκοπού, να αναλαμβάνει τις δημόσιες ευθύνες του. Στα καθ’ ημάς, το κράτος περιορίζεται σε άλλο ρόλο: Να δίνει λεφτά (των φορολογουμένων) χωρίς σύγχρονες προϋποθέσεις (π.χ., οι επιχειρήσεις που θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης δεν υποχρεώνονται να περιορίσουν το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα…) ενώ αποσύρεται ακόμα κι από στοιχειώδη καθήκοντα: Π.χ., με το νομοσχέδιο για τα εργασιακά, εγκαταλείπει το καθήκον να ελέγχει τους χώρους εργασίας – κάτι που κανείς στην Ευρώπη ή Αμερική δεν έχει τολμήσει. Το Σώμα Επιθεωρητών γίνεται ανεξάρτητη αρχή, το κράτος διώχνει από πάνω του την υποχρέωση προστασίας του κόσμου της εργασίας κι η κυβέρνηση διώχνει από πάνω της τη δυσαρέσκεια που προκαλεί η ανυπαρξία τέτοιας προστασίας. Θα φταίει η ανεξάρτητη αρχή – όχι ο εκάστοτε αρμόδιος υπουργός.