Ποδόσφαιρο δεν είναι μόνον η μπάλα. Απόδειξη ότι η σκηνή που θα μείνει στη συλλογική μνήμη από το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα δεν θα είναι μια επίδειξη δεξιοτεχνίας σαν αυτή του Τσέχου Σικ – που υπαγόρευσε στην μπάλα μια ουρανομήκη αψιδωτή τροχιά προς τα δίχτυα του καημένου του Σκωτσέζου τερματοφύλακα. Μπορεί να προβλέψει κανείς ήδη από τις πρώτες ημέρες του τουρνουά ότι η σκηνή που θα μείνει είναι ο κύκλος των δακρυσμένων Δανών γύρω από τον πεσμένο συμπαίκτη τους.
Επειδή δεν είναι μόνο μπάλα, το ποδόσφαιρο καταφέρνει πάντα να αντανακλά τον εξωγηπεδικό βίο – τις διακυμάνσεις των αξιών που συνέχουν τον περιβάλλοντα κόσμο. Αυτό το άθλημα, που κάποτε λογιζόταν μόνο ως εκτόνωση της πολλής αξόδευτης τεστοστερόνης, γίνεται τώρα καθρέφτης και άλλων, «θηλυκών» αξιών. Οι πρωταγωνιστές του δεν σπαράσσονται μόνο σε ένα παιχνίδι επιβολής. Οι ποδοσφαιριστές σπάνε. Κλαίνε. Ενώνονται σε έναν κύκλο –έναν πολυάνθρωπο κόρφο–, για να προστατεύσουν τον ύπτιο σύντροφό τους. Να τον προστατεύσουν από τι;
Να φυλάξουν τη στιγμή της δεινής δοκιμασίας του από το κοινό βλέμμα. Αυτό το παλιομοδίτικο ήθος διασώζει η εικόνα που προκάλεσε παγκόσμια συγκίνηση: Μπορεί να ζούμε σε μια εποχή όπου ακόμη και οι πιο μύχιες πτυχές της ζωής προσφέρονται για φωτογραφική κατανάλωση. Μπορεί να μη σου επιτρέπεται πια να ζεις αθέατος. Πρέπει, όμως, να σε αφήνουν τουλάχιστον να πεθάνεις αθέατος.
Την ηχώ της ιερής αυτής στιγμής μεταφέρει στον Guardian ένας αυτόπτης. Στην κερκίδα, που μόλις είχε γεμίσει από μεταπανδημική δίψα για οπαδικό συγχρωτισμό, έπεσε, λέει, τέτοια σιωπή που «θα άκουγες καρφίτσα να πέφτει». Αυτοί που μόλις είχαν μπορέσει να ξαναβρεθούν κοντά έπρεπε πάλι να ασκηθούν σε ένα είδος αποστασιοποίησης: να δώσουν χώρο στον έναν που κινδύνευε να εκπνεύσει – σαν να περίμεναν να ακούσουν την καρδιά του να χτυπάει ξανά. Επρεπε διά της σιωπής τους να επικυρώσουν το αγαθό που κρυβόταν πίσω από το παραπέτασμα των συμπαικτών του Ερικσεν: το δικαίωμα να είσαι μόνος όταν ψυχομαχείς.
Ετσι, χωρίς προμελέτη, η χειρονομία των Δανών κατέληξε να μας θυμίσει ότι κάποτε εκτιμούσαμε για αγαθό άξιο προστασίας την «ιδιωτικότητα». Οτι την υποληπτόμασταν σαν δίδυμη της αξιοπρέπειας.
Εντάξει. Μπορεί η εικόνα να μην αντέχει τόση υπερερμηνεία. Μπορεί κάποιος να την κρατήσει στη μνήμη του απλώς για την ενστικτώδη ανθρωπιά της – σε μια αρένα που, σύμφωνα με το στερεότυπο, υπάρχει για να ξεσπάνε κλωτσηδόν τα μαύρα ένστικτα. Μπορεί.
Αλλωστε, γι’ αυτό υπάρχει αυτό το μεγάλο, παλλαϊκό θέατρο: γιατί το θέαμα δείχνει πολύ περισσότερα από όσα παριστάνονται. Γιατί στο χορτάρι, εκτός από την μπάλα, παίζεται ενίοτε και η πιο καίρια αλληγορία της ζωής.