Ο εκφοβισμός συνδέεται στενά με την κατάχρηση εξουσίας, την τάση για έλεγχο και επιβολή, την ψυχολογία της ομάδας –τους δεσμούς της συντροφικότητας και τον κώδικα σιωπής–, που αμβλύνουν την ατομική ευθύνη. Δεν εμπεριέχει πάντα σωματική βλάβη, μπορεί να αφορά και την αόρατη βία στην οποία εκτιθέμεθα όλοι στην καθημερινή μας ζωή. Εφηβοι, όπως η 14χρονη που κατέληξε από σηπτικό σοκ στη Θεσσαλονίκη ύστερα από επέμβαση τοποθέτησης γαστρικού δακτυλίου, καθώς οι συμμαθητές της την περιγελούσαν για τα παραπάνω κιλά της. Ενήλικοι, όπως οι περιφρονημένοι πολίτες από κακότροπους, αδιάφορους λειτουργούς, οι οποίοι δεν σηκώνουν τηλέφωνα, δεν απαντούν σε e-mail, στέλνουν ασφαλισμένους από τον Αννα στον Καϊάφα.
Είναι εκείνο το αίσθημα πίεσης από αφανείς παραβιάσεις κανόνων και ηθών, από διακρίσεις και ανισότητες, από την υπερδύναμη που ασκεί κάποιος λόγω θέσης. Δεν αφορά μόνο μια απαξιωτική χειρονομία ή λέξη, αλλά κάτι πιο περίπλοκο, το οποίο εκπηγάζει από τον λαβύρινθο των παρεκκλίσεων της ανθρώπινης συμπεριφοράς και των μισαλλόδοξων αφηγήσεων που εδραιώνουν μέρος των πολιτιστικών μας ταυτοτήτων.
Μέσα στον διαδικτυακό κυκεώνα του εύκολου, εκ του ασφαλούς στιγματισμού, της καταβαράθρωσης του αδυνάτου λόγω συγκυριών, του πετροβολήματος του διαφορετικού, μυριάδες ψυχικοί κόσμοι καταρρέουν. Και το κλίμα νοσηρότητας που τροφοδοτούν οι διαδικτυακοί –και μη– νταήδες ευτελίζει τους θεσμούς, τροποποιεί τους όρους κοινωνικής συνεννόησης. Οι υποτιμητικοί χαρακτηρισμοί, οι κοροϊδίες, οι απειλές εμπεδώνονται ως αποδεκτές συμπεριφορές, η επιθετικότητα αποβαίνει ρυθμιστής των ανθρώπινων σχέσεων.
Οι παλικαράδες τραμπουκίζουν, με ή χωρίς υστερόβουλες βλέψεις, εκείνους που θεωρούν «του χεριού τους», στην καθημερινή ζωή, στη δημόσια διοίκηση, στην πολιτική, στην εξωτερική πολιτική. Ομως το φωτοστέφανο ισχύος το οποίο νομίζουν ότι αποκτούν με τον εκφοβισμό, το όφελος το οποίο πιστεύουν ότι αποκομίζουν μπορεί να αποδομηθεί με ευέλικτες στρατηγικές τις οποίες ο καθένας οφείλει να αναπτύξει, από τον απλό πολίτη σε συνεργασία με ειδικούς, έως κυβερνήσεις… Οι νταήδες αφοπλίζονται αν οι πολίτες, οι δάσκαλοι, οι κοινότητες, οι ιθύνοντες, οι χώρες κρατήσουν την «καυτή πατάτα» της διαχείρισής τους, που συνήθως πετούν. Αν προτάξουν απέναντι στην αλαζονεία και στον κουτσαβακισμό την ασπίδα της θεσμικής απόκρισης (π.χ. πειθαρχικοί έλεγχοι υπ. Εργασίας), της αυτογνωσίας, του πραγματικού και ηθικού αναστήματος, της σταθερότητας, της ψυχραιμίας…