Χορεύοντας με τους απελπισμένους

Χορεύοντας με τους απελπισμένους

3' 24" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«Τι θα γίνει με τους φοιτητές που κυκλοφορούν με καλάσνικοφ στα πανεπιστήμια; Γιατί δεν αντιδράτε οι καθηγητές;» με ρώτησε με γνήσια αγανάκτηση ένας άγνωστος ηλικιωμένος κύριος. Τον άκουσα με συμπάθεια, αλλά η διαπίστωσή μου δεν του άρεσε: «Νομίζω πως βλέπετε πολύ τηλεόραση», του είπα.

Το δυστύχημα για τα ελληνικά πανεπιστήμια είναι πως ο σοβαρός διάλογος γι’ αυτά έχει μικρό αντίκτυπο στην κοινωνία. Η άγνοια και τα στερεότυπα κυριαρχούν. Χαρακτηρίζουν ακόμη και σοβαρούς αρθρογράφους, που δεν έχουν πληροφορηθεί βασικές εξελίξεις (π.χ. τους χρόνια εγκαθιδρυμένους θεσμούς εξωτερικής και εσωτερικής αξιολόγησης).

Αντιθέτως, δεν λείπουν οι ενδιαφέρουσες παρεμβάσεις, όπως πρόσφατα αυτή του πρώην υπουργού και καθηγητή Οικονομικών Νίκου Χριστοδουλάκη. Στο άρθρο του («Ο χορός των απελπισμένων», https://www.news247.gr), ο Χριστοδουλάκης υποστηρίζει πως ο μεγάλος αριθμός εισακτέων, οι μαζικές μεταγραφές από περιφερειακά σε κεντρικά πανεπιστήμια και ιδιαίτερα το φαινόμενο των «αιώνιων» φοιτητών έχουν σοβαρές συνέπειες.

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον Χριστοδουλάκη, τα κακά πανεπιστήμια «τρώνε» τα καλά, δηλαδή το πανεπιστήμιο οδηγείται σε γενικευμένη υποβάθμιση. Για να περιοριστεί αυτή η τάση, συμφωνεί με τη θέσπιση χρονικού ορίου στις σπουδές (ν+2), τον περιορισμό των μεταγραφών προς τα πανεπιστήμια του κέντρου, ενώ είναι υπέρμαχος της ενίσχυσης της φοίτησης προς τα περιφερειακά πανεπιστήμια μέσω της μοριοδότησης της τοπικότητας για τους υποψηφίους των ΑΕΙ.

Αναμφίβολα, τέτοιου είδους παρεμβάσεις συμβάλλουν θετικά γιατί επιτρέπουν η συζήτηση να επικεντρωθεί σε συγκεκριμένες προτάσεις και ιδέες και να αποφύγει άγονες πολώσεις.

Πάμε τώρα τηλεγραφικά στην ουσία. Είναι μεγάλος ο αριθμός των φοιτητών στα ελληνικά πανεπιστήμια; Είναι, αλλά αν αφαιρέσουμε τους «αιώνιους» φοιτητές, ο φοιτητικός πληθυσμός ακολουθεί σε γενικές γραμμές τις διεθνείς τάσεις. Το πρόβλημα δεν είναι η εκτεταμένη πρόσβαση στο πανεπιστήμιο. Αντιθέτως, αυτή συνιστά πρόοδο.

Είναι προβληματικό το φαινόμενο των «αιωνίων» φοιτητών – μερικοί με δέκα ή και είκοσι χρόνια λιμνάζουσας φοίτησης; Ναι, είναι.Υπάρχει ένα αντεπιχείρημα, πως οι «αιώνιοι» φοιτητές δεν είναι πρόβλημα γιατί δεν κοστίζουν στο ελληνικό Δημόσιο καθώς δεν δικαιούνται βιβλία ή άλλα προνόμια.

Το θέμα ωστόσο δεν είναι μόνο τι κοστίζουν άμεσα. Κατ’ αρχήν, όπως σημειώνει και ο Χριστοδουλάκης, δεν υπάρχει άλλη χώρα που να αφήνει τους φοιτητές να κάθονται όσα χρόνια θέλουν και να δίνουν εξετάσεις. 

Το πρόβλημα δεν είναι απλώς ηθικό. Το πτυχίο είναι στενά συνδεδεμένο με επαγγελματικά δικαιώματα και επαγγελματική εξέλιξη, δηλαδή πόρους. Το πτυχίο (ακόμη και γι’ αυτόν που το πήρε 15 χρόνια αργότερα) σημαίνει πλεονεκτήματα στην αγορά εργασίας.

Αρα; Αρα σωστά καταργείται αυτή η κατάσταση. Κάποιο συμμάζεμα είναι απαραίτητο. Οποιαδήποτε αντιπαράθεση επ’ αυτού συνιστά ξεπερασμένη μάχη χαρακωμάτων.

Το φαινόμενο των λιμνάζουσας φοίτησης, όμως, δεν είναι απλώς αποτέλεσμα του «χαβαλέ» ή της αδυναμίας των φοιτητών να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις του πανεπιστημίου. Η λιμνάζουσα φοίτηση και η επακόλουθη εγκατάλειψη των σπουδών είναι η έκφραση ενός γενικότερου προβλήματος: το ελληνικό πανεπιστήμιο χάνει την αίγλη του στα μάτια των φοιτητών του. Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, ιδιαίτερα, πολλοί φοιτητές μας αντιμετωπίζουν τη φοίτηση ως χαμένο χρόνο. Οχι μόνο λόγω των υψηλών ποσοστών ανεργίας που αντιμετωπίζουν όταν αποφοιτούν, αλλά και γιατί το ίδιο το πανεπιστήμιο λειτουργεί πολλές φορές αναχρονιστικά.

Το βασικότερο πρόβλημα; Οι πολλές ώρες διδασκαλίας με μαθήματα βαρετά, συχνά εντελώς αποκομμένα από τα ερεθίσματα του εξωτερικού περιβάλλοντος. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που μαστίζει διαχρονικά το ελληνικό πανεπιστήμιο, που θυμίζει πολύ περισσότερο μέση εκπαίδευση από όσο θα έπρεπε. Η αναπαραγωγή του σχολικού μοντέλου με τις πολλές ώρες διδασκαλίας, την καθηγητοκεντρική διδασκαλία και τις εξετάσεις «αποστήθιση» συνιστούν βασικές αιτίες της πλήξης που νιώθουν οι φοιτητές για τις σπουδές τους.

Η λιμνάζουσα φοίτηση είναι, λοιπόν, ένα σύνθετο πρόβλημα. Η χρονική οριοθέτηση των σπουδών και ο περιορισμός των μεταγραφών προς τα κεντρικά πανεπιστήμια είναι αλλαγές που πρέπει να γίνουν. Χρειάζονται και άλλες, προς διαφορετικές κατευθύνσεις. Η δραστική μείωση του αριθμού των μαθημάτων και των ωρών διδασκαλίας («να βγάλουμε τους φοιτητές μας από την αίθουσα», μας επισημαίνουν οι αξιολογήσεις) και η ενίσχυση του φοιτητοκεντρικού μοντέλου διδασκαλίας (π.χ. κατάτμηση τμημάτων) είναι κάποιες άλλες ιδέες που ήδη εφαρμόζονται αλλού.

Πάνω απ’ όλα, όμως, ας υιοθετήσουμε, πολιτικοί, ακαδημαϊκοί και κοινωνία, μία βασική αρχή: οι φοιτητές μας εφόσον ήταν ικανοί να μπουν είναι ικανοί και να βγουν από το πανεπιστήμιο. Και στην ώρα τους. Χρειάζεται απλώς να τους νοιαζόμαστε λίγο παραπάνω.

* Ο κ. Νίκος Μαραντζίδης είναι καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. 

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή