Ενας άλλος, εκούσιος, «εγκλεισμός» σε εξέλιξη

Ενας άλλος, εκούσιος, «εγκλεισμός» σε εξέλιξη

2' 58" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Χρειαζόταν η μελέτη του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ, που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Proceedings of the National Academy of Sciences («Κ», 23/6), για να επιβεβαιωθεί μια εμπειρική παρατήρηση; «Τα αρνητικά σχόλια έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες να κερδίσουν το “παιχνίδι της δημοφιλίας” και να γίνουν viral». Η επιστημονική τεκμηρίωση μας επιστρέφει επικυρωμένη τη βεβαιότητα ότι «ο αρνητισμός, η επιθετικότητα και η χλεύη κερδίζουν την πολιτική αντιπαράθεση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Είναι πιο επικερδές να εμφανισθεί κάποιος μέσω των σχολίων του επικριτικός, ειρωνικός και απαξιωτικός παρά να εισφέρει κάτι θετικό σε μια διαδικτυακή πολιτική αντιπαράθεση». Οι επιστήμονες ανέλυσαν 2,7 εκατ. αναρτήσεις σε Twitter και Facebook. Οπως διαπίστωσαν, «τα αρνητικά, χλευαστικά ή υποτιμητικά σχόλια κατά πολιτικών αντιπάλων ή απόψεων ήταν δημοφιλέστερα συγκριτικά με τα θετικά». 

Μόνο που η πολιτική είναι το ένα σκέλος του δημόσιου βίου που πλήττεται από το τσουνάμι τοξικότητας, ύβρεων, προσβολών, διαβολών, ψευδών ή διαστρεβλώσεων. Το «τρολάρισμα» είναι η συνηθέστερη εκδοχή. Παράλληλα όμως λειτουργεί και ο εκφοβισμός, ο οποίος δεν συνδέεται με την πολιτική ζωή. Εφηβοι, μαθητές πρωτοβάθμιας ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, τροφοδοτούν ένα γαϊτανάκι αφιλτράριστης βίας, το οποίο, όχι σπάνια, στιγματίζει, αν δεν καταστρέφει, ζωές. 

Το θέμα δεν είναι καινούργιο. Το αντίθετο μάλιστα. Οταν η ταινία «Μετά τη Λουτσία» του Μεξικανού σκηνοθέτη Μισέλ Φράνκο είχε προβληθεί στις αίθουσες, δίνοντας, ίσως, μια από τις πιο ρεαλιστικές, σύνθετες και αποστομωτικές κινηματογραφικές εκδοχές του φαινομένου, ήταν 2013. Ο σχολικός εκφοβισμός ήταν –και τότε– κεντρικό θέμα στην ειδησεογραφία. Η ταινία παρακολουθούσε την έφηβη Αλεχάντρα, θύμα απάνθρωπης συμπεριφοράς από τους συμμαθητές της, σε ένα μάλλον ακριβό, ιδιωτικό σχολείο, στην Πόλη του Μεξικού. Η Αλεχάντρα δεν αντιδρούσε, δεν μοιραζόταν την προσωπική της κόλαση με τον πατέρα της (η μητέρα είχε σκοτωθεί σε τροχαίο). Η παθητική στάση της κοπέλας γεννούσε σχεδόν θυμό. Ολα ξεκίνησαν από μια σεξουαλική επαφή της, ενώ ήταν μεθυσμένη, σε πάρτι, την οποία ο εραστής της βιντεοσκοπούσε και ανάρτησε στο Διαδίκτυο. Από εκείνη τη στιγμή και μετά, ο εκφοβισμός πήρε μαρτυρικές διαστάσεις. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι το «Μετά τη Λουτσία» θεωρείται πλέον ταινία αναφοράς για όποιον ενδιαφέρεται να ασχοληθεί με το (οξύ) πρόβλημα του «bullying». Τι έχει αλλάξει από το 2013 έως σήμερα;

Το 2015, στην Ελλάδα, βρέθηκε νεκρός ο 20χρονος Βαγγέλης Γιακουμάκης, φοιτητής της Γαλακτοκομικής Σχολής Ιωαννίνων. Συστηματικά, εννέα συμφοιτητές του μετέτρεπαν την καθημερινότητά του σε μαρτύριο κάνοντας «πλάκα». Η μητέρα του είχε καταθέσει ότι του πέταγαν φρούτα, τον έδεναν σε καρέκλα, τον έσερναν στον διάδρομο, τον έκλειναν σε ντουλάπα και τον πίεζαν να τραγουδήσει, και άλλα πολλά. Πώς ένας νέος άνθρωπος μπορεί (δεν μπόρεσε εν προκειμένω) να ζει κάτω από παρόμοιες συνθήκες; Τα περιστατικά στην ελληνική επικράτεια δεν είναι λίγα. Οσα δεν «περιορίζονται» (αν είναι αυτό το ρήμα) στη σφαίρα του Διαδικτύου, μετατρέπονται σε πράξη. Η εικονική πραγματικότητα γίνεται, στη συνέχεια, πραγματικότητα ή, το αντίθετο, εκκινεί από αυτήν. Οπως και να ’χει, ο δίαυλος επικοινωνίας ανάμεσα στο φαντασιακό και στο ρεαλιστικό, ανάμεσα στη λεκτική επινόηση και στην εφαρμογή της, είναι ανοικτός και αλληλοτροφοδοτούμενος. Η απόσταση εκμηδενίζεται γιατί η «παραγωγή εικόνων» είναι συνεχής και αδιάλειπτη. Ο,τι τεκμηριώνεται επιστημονικά, από μελέτη στοιχείων και χρηστών, το βλέπουμε να μας κυκλώνει και να μας επηρεάζει. Το viral συνδέεται συνήθως με τη χειρότερη εκδοχή της ανθρώπινης συνθήκης. Σπάνια αφορά την καλύτερη. Σπάνια αναπαράγεται μια συμπεριφορά που δεν είναι απαξιωτική, νοσηρή ή πολωτική. 

Παρατηρώντας, το περασμένο τριήμερο της αργίας, τον κόσμο που είχε εκδράμει, αναζητώντας την αλλαγή από τον εγκλεισμό της καραντίνας, ξαφνιάστηκα από την πολλαπλασιαστική προσήλωση στην οθόνη του κινητού. Και μέσα στη θάλασσα πλέον, όχι υποχρεωτικά μόνον οι πολύ νέοι, όρθιοι, ακίνητοι, έβγαζαν σέλφι ή μιλούσαν στο κινητό. Περισσότεροι από πέρυσι. Ενας άλλος, εκούσιος, απρόβλεπτος «εγκλεισμός» είναι σε εξέλιξη.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή