Ενα ακόμη δύσκολο καλοκαίρι ξεκινά για την Ευρώπη, αλλά αυτή τη φορά υπάρχει τουλάχιστον ένα σημαντικό αθλητικό γεγονός να προκαλεί το ενδιαφέρον των φιλάθλων, προσφέροντας μια επίφαση κανονικότητας.
Το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου Euro 2020 διατήρησε την περυσινή του ονομασία, σαν ο χρόνος να έχει σταματήσει στην αρχή της πανδημίας. Την ίδια στιγμή, όμως, εξάπτει πάθη που αντανακλούν τις ευαισθησίες μιας νέας εποχής, μετά πανδημίας, η οποία βλέπει τα κράτη να χωρίζονται μεταξύ εκείνων που παραδίδονται στην εσωστρέφεια και αυτών που, λόγω ανάγκης ή επιλογής, παραμένουν φιλελεύθερα. Ενα πράγμα που δεν αλλάζει στην Ευρώπη είναι η δυσκολία να αποφύγει κάποιος την πολιτική, ακόμη και στο ποδόσφαιρο. Aπό τις διαφωνίες για τα μέτρα προστασίας από τη μετάλλαξη «Δέλτα» μέχρι το γονάτισμα στους εθνικούς ύμνους και τη δημόσια στήριξη της σεξουαλικής διαφορετικότητας, τα ευρωπαϊκά γήπεδα αντανακλούν τις πολιτικές και κοινωνικές συζητήσεις εντός και μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών.
Στο πιο χαρακτηριστικό επεισόδιο, η διοργανώτρια του πρωταθλήματος UEFA αρνήθηκε να δώσει άδεια στην πόλη του Μονάχου να φωτίσει το γήπεδο όπου η εθνική ομάδα της Γερμανίας θα αντιμετώπιζε την Ουγγαρία στα χρώματα του ουράνιου τόξου, θεωρώντας την κίνηση πολιτικά αμφιλεγόμενη. Αλλά εν μέσω των συνεχιζόμενων διεθνών αντιδράσεων για την ουγγρική νομοθεσία που απαγορεύει την «προώθηση» της ομοφυλοφιλίας στα σχολεία της χώρας, ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Ορμπαν προτίμησε να μην παραστεί στο παιχνίδι. Αντίστοιχα, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απέφυγε τον εναρκτήριο αγώνα μεταξύ της Ιταλίας και της Τουρκίας στη Ρώμη, τον οποίο οι γυναικείες οργανώσεις ήθελαν να μετατρέψουν σε διαμαρτυρία για την αποχώρηση της Τουρκίας από τη σύμβαση της Κωνσταντινούπολης.
Ο διευθυντής του Ευρωπαϊκού Κέντρου του Atlantic Council, Μπέντζαμιν Χαντάτ, σημειώνει ότι οι προσπάθειες της UEFA να διατηρήσει πολιτική ουδετερότητα αγνοούν όχι μόνο την ταραχώδη ιστορία του ίδιου του θεσμού, αλλά και τη δύσκολη πραγματικότητα της τρέχουσας συγκυρίας.
Στις παραδοσιακές έριδες και στις πολιτικές διαφωνίες μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης προστίθενται μάλιστα οι γεωπολιτικές δυσκολίες στα σύνορα της Ε.Ε. – από τη θερμή σύγκρουση της Ουκρανίας με τη Ρωσία μέχρι τον χειρισμό μιας απρόβλεπτης Τουρκίας. Είναι χαρακτηριστικό πως όταν η φανέλα της Ουκρανίας, η οποία περιελάμβανε ένα χάρτη της χώρας με την Κριμαία, προκάλεσε την αντίδραση της Ρωσίας που έχει εισβάλει και κατέχει την περιοχή, η UEFA ζήτησε ως συμβιβασμό, που δεν ικανοποίησε κανέναν, τη διαγραφή του μότο «Δόξα στους ήρωες» – ενώ στην Ελλάδα γνωρίζουμε τη χλιαρή αντίδρασή της στην περίπτωση της φανέλας της Βόρειας Μακεδονίας.
Βεβαίως, υπάρχει πάντα η υπερηφάνεια που προσφέρουν οι επιτυχίες των εθνικών ομάδων ποδοσφαίρου στους οπαδούς κάθε χώρας, η οποία μπορεί να ενώσει ακόμη και το… Βέλγιο. Οσο όμως η Ευρώπη ξεσκάει ομφαλοσκοπώντας, ο υπόλοιπος κόσμος παρακολουθεί με ενδιαφέρον το θέαμα. Οι διαφημίσεις στα γήπεδα δεν περιλαμβάνουν μόνο γερμανικά ηλεκτρικά αυτοκίνητα, αλλά και ρωσικό φυσικό αέριο και κινεζικές εταιρείες τεχνολογίας – οι οποίες έχουν προσφέρει και τις περισσότερες χορηγίες. Αν η UEFA όντως ήλπιζε σε «ένα ποδόσφαιρο που δεν θα γίνεται πλατφόρμα πολιτικών μηνυμάτων», δεν είχε καμία τύχη.
* Nonresident Senior Fellow, Atlantic Council.