Για περισσότερο από έξι χρόνια, ο Παπασταύρου κέρδισε άστοργη φήμη για όσα δεν έκανε. Η μικρότερη από τις αδικίες που υπέστη είναι ότι δεν έγινε –πάρα μόνο ξώφαλτσα– γνωστός για όσα όντως έκανε.
Στο επιτελείο Σαμαρά –έναν κύκλο προσώπων που τον συνείχαν κυρίως το φρόνημα και οι σχέσεις προσωπικής εμπιστοσύνης– ο Παπασταύρου κόμισε τις δεξιότητές του ως δικηγόρος, απόφοιτος του Χάρβαρντ και υποψιασμένος σε πεδία αναγκαία για τη διαρκή, εξωτερική και εσωτερική, διαπραγμάτευση της μνημονιακής περιόδου.
Χάρη σε αυτές τις δεξιότητες έγινε απαραίτητος στον τότε πρωθυπουργό – ο μόνιμος παραστάτης του στις δύσκολες συνόδους κορυφής, ο πρώτος τη τάξει τεχνοκράτης στις διαπραγματεύσεις με τους τροϊκανούς, αλλά και ο εντεταλμένος για ειδικές αποστολές, είτε στην Αθήνα είτε στο Βερολίνο.
Η αφανής αλλά καίρια σταδιοδρομία, που τον κατέστησε πρόσφορο στόχο για τις αναδυόμενες δυνάμεις της αντιπολιτικής, πρέπει να εγγραφεί στο ιστορικό πλαίσιο των προσπαθειών για την ανάνηψη της χώρας από τη χρεοκοπία.
Η αντιπολίτευση της μεγάλης αυταπάτης νόμιζε ότι έβαζε στο στόχαστρό της απλώς έναν άνθρωπο του πρωθυπουργικού περιβάλλοντος. Στην πραγματικότητα σπίλωσε, κυνήγησε και δοκίμασε να υποβάλει στην πολακική δικονομία –«να βάλουμε κάποιους φυλακή»– έναν παράγοντα που παρείχε στο υψηλότερο επίπεδο υπηρεσίες για τη διατήρηση της ευρωπαϊκής θέσης της χώρας.
Η τελευταία υπηρεσία που προσφέρει ο Παπασταύρου με την αμετάκλητη απαλλαγή του είναι ότι θυμίζει πόσες φορές το όνομά του έγινε σύνθημα της καμπάνιας που υποκαθιστούσε την πολιτική με τη σκανδαλοθηρία. Θυμίζει ποιος πρωθυπουργός, επανειλημμένως από το βήμα της Βουλής, καταρράκωνε το τεκμήριο αθωότητας, εκδηλώνοντας έτσι και το (αντι)θεσμικό δόγμα της διακυβέρνησής του.
Η απαλλαγή συμπίπτει –δηλαδή συναρθρώνεται συμβολικά– με τους πανηγυρισμούς του ΣΥΡΙΖΑ για την Προανακριτική. Το κόμμα στ’ αλήθεια θριαμβολογεί για το γεγονός ότι ένας πρώην υπουργός του κατηγορείται «μόνο» για παράβαση καθήκοντος. Αποκαλύπτεται έτσι ότι το κομματικό ήθος αξιολογεί ως σοβαρή μόνο την ατομική διαφθορά – τη δωροληψία. Οταν η διαφθορά είναι συστημική –όταν στρέφεται κατά των θεσμών συνολικά, για το κομματικό και όχι για ίδιον όφελος– το κόμμα είναι έτοιμο να τη συγχωρήσει σαν πταισματάκι.
Το κόμμα σίγουρα δεν έχει ξανασκεφτεί τις μεθόδους του. Τα μη πολιτικά πρόσωπα που υπέστησαν αυτές τις μεθόδους –ο Παπασταύρου, ο Πικραμμένος, ο Γεωργίου– θα παριστούν παραδειγματικά, το καθένα με τη δική του καφκική περιπέτεια, πού θα κατέληγαν αυτά τα –ευτυχώς, αδέξια– εγχειρήματα καθεστωτισμού. Θα αφηγούνται ότι η εξουσία που κάποτε μεταχειρίσθηκε τους θεσμούς ως αρμούς της δεν εξαντλήθηκε στο πολιτικό παίγνιο. Είχε και αληθινό, ανθρώπινο κόστος.