Οταν τα μέτρα χαλαρώνουν, η κυβέρνηση ολισθαίνει στον εφησυχασμό. Οταν τα μέτρα σφίγγουν, η κυβέρνηση φορτώνει το βάρος στους πολίτες. Μπορεί κανείς να βρει και τις δύο κριτικές σε απόσταση λίγων αράδων στο χθεσινό ανακοινωθέν της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Δεν είναι, βέβαια, έκπληξη. Ούτε είναι έκπληξη ότι ο ΣΥΡΙΖΑ καταγγέλλει ως «διχασμό» τους επιπλέον όρους που επιβάλλονται στους ανεμβολίαστους. Δηλαδή; Είναι περιττός ο διαχωρισμός; Υπάρχει μήπως προσφορότερος τρόπος;
Αυτή περίπου είναι και η αντίδραση από κυβερνητικής πλευράς στις επιφυλάξεις για τα μέτρα: Εχετε κάτι καλύτερο –και ρεαλιστικό– να μας προτείνετε;
Θα ήταν πιο απλό και πιο εύκολο να εφαρμοστεί ένας οριζόντιος αποκλεισμός των ανεμβολίαστων από τους κλειστούς χώρους. Η κυβέρνηση λέει ότι δεν το προτίμησε λόγω κωλυμάτων συνταγματικότητας. Το επιχείρημα θα ήταν πιο πειστικό, εάν δεν διατυπωνόταν ύστερα από ενάμιση χρόνο ασφυκτικών περιορισμών στις συνταγματικές ελευθερίες. Γιατί είναι αντισυνταγματική η επιβολή όρων λειτουργίας για λόγους δημόσιας υγείας όταν στις επιχειρήσεις του ίδιου κλάδου έχει επιβληθεί μέχρι και αναγκαστικό, μακροχρόνιο κλείσιμο;
Προφανώς, η κυβέρνηση επέλεξε να κλιμακώσει τα μέτρα ανάλογα με την εξέλιξη της ανοσίας. Αφήνει μεν την ευχέρεια για μεικτούς χώρους, ουσιαστικά όμως τους καθιστά οικονομικά επιζήμιους επιβάλλοντας πολύ χαμηλή πληρότητα.
Η πρόθεση της κλιμάκωσης διατυπώθηκε κατηγορηματικά από τον υφυπουργό παρά τω Πρωθυπουργώ. Η προειδοποίηση του Ακη Σκέρτσου –δεν έχει άλλα λεφτά, δεν έχει άλλο lockdown, αν χρειαστούν και άλλα μέτρα θα είναι μόνο για τους ανεμβολίαστους– λειτουργεί και σαν δείκτης για τη συνέχεια. Αν το μεικτό σύστημα αποτύχει υγειονομικά και παιδαγωγικά –αν δηλαδή αποδειχθεί ανεπαρκές στην αποτροπή του επιπολασμού και στην κινητοποίηση των απροθύμων– η κυβέρνηση δηλώνει έτοιμη να άρει τις συνταγματικές επιφυλάξεις της και να προχωρήσει στο επόμενο στάδιο.
Η αλήθεια είναι ότι το βάρος για την επιτυχία του συστήματος πέφτει στην αγορά. Πρόκειται μάλλον για ένα πείραμα αυτορρύθμισης. Οσο πυκνοί και αν είναι οι έλεγχοι, το σύστημα επαφίεται στη συνείδηση των πελατών και στη νομιμοφροσύνη των επαγγελματιών – στη δυνατότητά τους να αντισταθούν μετά μια χαμένη χρονιά στον πειρασμό της χαλαρότητας και της αισχροκέρδειας.
Είναι μήπως λάθος να πλαισιώνει κανείς το υγειονομικό εγχείρημα με τέτοιους, ηθικούς όρους; Είναι λάθος να ζητάει από τους πολίτες να επωμιστούν μέρος της ευθύνης για τη δημόσια υγεία;
Αυτή η προσφυγή στα κοινωνικά αντανακλαστικά έχει δοκιμαστεί και στο πρόσφατο πανδημικό παρελθόν. Πέτυχε μόνον όταν οι κανόνες –και ο σκοπός τους– ήταν καθαροί. Οταν δεν απηχούσαν τους δισταγμούς των εμπνευστών τους.