Η αύξηση της ανεργίας είναι πρόβλημα. Μεγαλύτερο όμως είναι η μείωση των απασχολουμένων, η αύξηση εκείνων που δεν θέλουν να εργαστούν. Αυτό είναι το «νέο» πρόβλημα που ανέδειξε η πανδημία και φέρνει στην επιφάνεια ένα φαινόμενο που θα απασχολεί τα επόμενα χρόνια. Το μέλλον της εργασίας.
Η ανακοίνωση της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, που πέρασε σχεδόν απαρατήρητη, καταγράφει ότι τέλη Απριλίου οι απασχολούμενοι στη χώρα είναι 3,7 εκατ. άτομα, περίπου όσα ήταν πριν από τέσσερα χρόνια, το 2016.
Θα μπορούσε ο περιορισμός των ενδιαφερομένων να εργαστούν να αποδοθεί σε παρενέργεια της πανδημίας. Πράγματι, με κλειστές αρκετές δραστηριότητες, είναι πιθανόν κάποιοι να μην ήθελαν να εργαστούν. Ωστόσο οι παροχές που δόθηκαν για τη συγκράτηση της απασχόλησης ήταν σημαντικές. Οι επιχειρήσεις υποχρεούνται σε προστασία των θέσεων εργασίας. Π.χ. στην επιστρεπτέα προκαταβολή 5, οι θέσεις εργασίας των επιχειρήσεων πρέπει να διατηρηθούν έως τις 30 Ιουνίου. Στη επιστρεπτέα προκαταβολή 6, οι αιτήσεις για την οποία υποβάλλονταν έως τα τέλη Φεβρουαρίου, οι θέσεις εργασίας πρέπει να διατηρηθούν έως τις 31 Ιουλίου.
Το φαινόμενο ωστόσο περιορισμένης απασχόλησης δεν εμφανίζεται μόνο στην ελληνική αγορά. Η πανδημία λειτούργησε ως επιταχυντής τάσεων και σύμφωνα με έρευνα του McKinsey Global Institute (MGI) που πραγματοποιήθηκε σε οκτώ χώρες με διαφορετικό επίπεδο ανάπτυξης, οι εργαζόμενοι που χρειάζεται να αλλάξουν τομέα απασχόλησης έχουν αυξηθεί κατά 25% σε σχέση με την προ πανδημίας περίοδο. Το γενικό συμπέρασμα είναι η εγγύτητα της απασχόλησης, το πού βρίσκεται ο εργαζόμενος μετράει, κυρίως όμως έχει σημασία ο βαθμός που κάθε εργασία επηρεάζεται ή και ανατρέπεται, εξαιτίας της τεχνολογίας.
Η εντονότερη αναστάτωση, σύμφωνα με τα ευρήματα, είναι σε τέσσερις περιοχές: στην εξυπηρέτηση πελατών στις εγκαταστάσεις π.χ. λιανικών πωλήσεων, αφού κάποιοι ανακαλύπτουν ότι μπορούν να εξυπηρετηθούν ηλεκτρονικά. Οι τομείς ψυχαγωγίας, ταξιδιών, που συμπεριλαμβάνουν εστιατόρια, ξενοδοχεία. Η μεταποίηση και οι αποθήκες, που περιλαμβάνουν τα εργοστάσια, και οι δουλειές γραφείου που γίνονται κυρίως με υπολογιστή.
Η πανδημία μάς έδωσε προφανή συμπεράσματα. Οσοι εργάζονται σε υπολογιστή μπορούν να κάνουν τη δουλειά τους από το σπίτι. Πολλές μετακινήσεις για επαγγελματικές συναντήσεις μπορούν να αποφεύγονται, δεν χρειάζονται. Η πρόοδος στην ψηφιοποίηση και το ηλεκτρονικό εμπόριο προσφέρουν πλεονεκτήματα σε χρήμα, χρόνο, δυνατότητες επιλογών.
Οι αλλαγές που έρχονται δεν περιορίζονται στο γεγονός ότι περίπου 20%-25% των εργαζομένων μπορούν να εργάζονται από σπίτι τουλάχιστον τρεις ημέρες την εβδομάδα. Κάποια επαγγέλματα υποχωρούν και άλλα αναβαθμίζονται. Μεταξύ των επαγγελματιών που αναμένεται να υποχωρήσουν και να βρεθούν σε πορεία απαξίωσης είναι ό,τι αφορά την εστίαση, ξενοδοχεία, υπηρεσίες τροφίμων, εξυπηρέτηση πελατών και πωλήσεις. Επαγγέλματα ιδιαίτερα ανεπτυγμένα στην ελληνική οικονομία. Είναι το πρόβλημα των επόμενων ετών που επιβάλλει την αλλαγή προτύπου στην ελληνική οικονομία.
Αντίθετα, στη «νέα εποχή» αναπτύσσονται τα επαγγέλματα υγείας όχι μόνον εξαιτίας της γήρανσης του πληθυσμού, αλλά και επειδή αυξάνονται τα εισοδήματα της μεσαίας τάξης, η οποία απαιτεί καλύτερες συνθήκες. Αναπτύσσονται τα επαγγέλματα των μηχανικών και επαγγέλματα που σχετίζονται με μαθηματικά, φυσικές επιστήμες, πληροφορική, μεταφορές.
Περισσότεροι άνθρωποι θα αλλάζουν επάγγελμα ή χρειάζονται νέες γνώσεις και δεξιότητες. Και δεν αρκεί να υπάρχουν ικανοποιητικές ευκαιρίες απασχόλησης, χρειάζονται και διάδρομοι επαγγελματικής ανέλιξης. Μαζί με τα επαγγέλματα, αλλάζει και ο τρόπος που μπορεί κάποιος να βελτιώσει το εισόδημά του.