Ούτως ή άλλως, το ρήμα που κυριαρχεί όταν μιλάμε για το Φεστιβάλ Καννών δεν είναι το «διαβάστε», αλλά το «δείτε». Και η παρότρυνση: «Χαζέψτε τις φωτογραφίες». Αυτό έκανα κι εγώ, επί ώρα. Κοίταζα το κροκί αέρινο φόρεμα της εντυπωσιακής, στα 75 χρόνια της, Ελεν Μίρεν, την Αντι Μακ Ντάουελ με την κομψή τουαλέτα της και τα άβαφα, γκρίζα, μακριά, κυματιστά μαλλιά της, τη φίνα και λιτή εμφάνιση της τιμώμενης Τζόντι Φόστερ, τη Μαριόν Κοτιγιάρ με ποδηλατικό κολάν στο καθιερωμένο photo call, τον Σπάικ Λι (πρόεδρο της εννιαμελούς επιτροπής που θα απονείμει το Σάββατο 17/7 τα βραβεία) με ροζ-μοβ κουστούμι, ίδιας απόχρωσης γυαλιά και, φυσικά, σπορτέξ παπούτσια, στο κόκκινο χαλί…
Μετά την απόλυτη σιωπή της Κρουαζέτ λόγω πανδημίας, φέτος το φεστιβάλ προσπαθεί να ανασυστήσει, πρωτίστως, τη λάμψη του. Και ας ακούγονται διάφορα συγκινητικά για «ξανά όλοι μαζί στις αίθουσες» και «απόψε θα είναι η πρώτη φορά, μετά 15 μήνες, που θα μπω σε σινεμά». Ο πυρήνας των Καννών είναι η γιορτή, οι σταρ, η πασαρέλα, οι τουαλέτες, οι γεμάτες αίθουσες, ο συνωστισμός και –φυσικά– οι ταινίες… Αλλά το περιεχόμενο μετράει όλο και λιγότερο μιας και οι ψηφιακές πλατφόρμες πληθαίνουν και μαζί η ενημέρωση των θεατών για το τι «παίζεται» δεν εξαρτάται, όπως παλαιότερα, από τα κινηματογραφικά φεστιβάλ. Αλλα διακυβεύονται σε αυτές τις συναντήσεις (ανάμεσα στα πρωτεύοντα και εμπορικές συμφωνίες).
Φέτος, λοιπόν, «χαζεύοντας φωτογραφίες», διακρίνει κανείς με ευκολία το μούδιασμα που μοιραία επιφέρουν τα μέτρα. Τη μαύρη μάσκα που κρατάει στα χέρια της η Κοτιγιάρ και τη βάζει/βγάζει αμήχανα στη μεγάλη αίθουσα Λυμιέρ, τις ουρές που σχηματίζονται για rapid test και έλεγχο πιστοποιητικών εμβολιασμού, τον εμφανώς λιγότερο κόσμο… Πώς μοιάζουν όλοι σαν να έχουν έρθει αφύσικα νωρίς ή εξαιρετικά αργά στη γιορτή!.. Οχι, πάντως, στην ώρα τους. Σαν να βγήκαν από βιαστικά φτιαγμένες, μάλλον κακοφτιαγμένες, βαλίτσες, και προσπαθούν να ισιώσουν, να ξαναβρούν το σχήμα τους. Να ποζάρουν, να χαμογελάσουν, να ανταποκριθούν στις παραγγελίες των δεκάδων φωτογράφων, οι οποίοι απευθύνονται, παραδοσιακά, στους σταρ με τα μικρά τους ονόματα.
Η τελευταία φορά που κάλυψα για την εφημερίδα το Φεστιβάλ των Καννών ήταν το 2004, έχοντας ξεκινήσει το 1989. Καθώς η πανδημία έφερε πολλές ανασκαφές στο παρελθόν του καθενός, βουτιές σε αρχεία, αναζητήσεις νημάτων και συνεχειών, ανέσυρα κι εγώ έναν τίτλο από κυριακάτικο θέμα του 2003 (11/5): «Πόλεμος και ιός “χτυπούν” τις Κάννες».
Αντιγράφω: «“Στον ένα χρόνο που μεσολάβησε από το προηγούμενο Φεστιβάλ των Καννών, ο κόσμος είναι αλλιώς”, σχολίασε ο Ζιλ Ζακόμπ στη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου για την ανακοίνωση του προγράμματος της 56ης διοργάνωσης. O πρόεδρος της μεγαλύτερης διεθνούς κινηματογραφικής συνάντησης, έχοντας στο πλευρό του τον καλλιτεχνικό διευθυντή Τιερί Φρεμό, αναφερόταν κυρίως στον πόλεμο του Ιράκ και στις πολύπλευρες επιπτώσεις του». Και λίγο πιο κάτω στο ίδιο κείμενο: «Δεν είναι, όμως, μόνον οι διπλωματικοί και ευρύτερα πολιτικοί τριγμοί που επηρεάζουν τη φετινή διοργάνωση. O SARS και ο συνακόλουθος φόβος για τη διάδοση του ιού της άτυπης πνευμονίας –λόγω του μεγάλου συνωστισμού και συγχρωτισμού ατόμων απ’ όλον τον κόσμο και ιδιαίτερα από την Ασία– φαίνεται ότι έχει αποθαρρύνει αρκετούς από τους ετήσιους φεστιβαλικούς επισκέπτες. Μουδιασμένο, λοιπόν, αρχίζει το 56ο Φεστιβάλ παρά την εορταστική παρότρυνση της αφίσας του: Viva il Cinema! (αναφορά στον Φεντερίκο Φελίνι)».
Εάν απαλείφαμε από εκείνο το κείμενο του 2003 τον πόλεμο του Ιράκ, αλλάζαμε το SARS σε COVID και μετατρέπαμε το 56ο σε 74ο Φεστιβάλ, η τότε συνθήκη δεν θα διέφερε από τη σημερινή. Υστερα από 18 χρόνια, ο «φόβος» και το «μούδιασμα» επιστρέφουν ενισχυμένα. Δεν ξέρεις τι τρομάζει περισσότερο: οι κύκλοι και οι επαναλήψεις ή το αίσθημα της ακινησίας, ότι όσο και να προχωρήσεις έρχεται η στιγμή που, σαν το παιδικό εκείνο παιχνίδι, βρίσκεσαι από την κορυφή της σκάλας στην αρχή της. Το τοπίο, βέβαια, δεν είναι το ίδιο. Κάθε φορά «ο κόσμος είναι αλλιώς». Οσο σισύφειο και αν μοιάζει, όμως, το ταξίδι, αξίζει πάντα τον κόπο. Παραμένει φαντασμαγορικό, όσο μια τελετή έναρξης, δικαιωμένο και ελπιδοφόρο, όσο μια τελετή λήξης.