Υπάρχουν φοιτητές Φιλολογίας, Μαθηματικών, Φυσικής, Δασοπονίας, Οικονομικών, Γεωπονίας οι οποίοι κέρδισαν το εισιτήριο για το τμήμα τους με μέσο όρο 4,5, 6 ή ακόμη και 2, σε ακραίες περιπτώσεις τύχης. Η εισαγωγή σε ΑΕΙ με τόσο χαμηλή επίδοση είναι σίγουρα θέμα τύχης και όχι προσπάθειας. Θα γίνουν καλοί επιστήμονες; Ουδείς συνδέει ευθέως τον βαθμό εισαγωγής με την επαγγελματική επιτυχία, αλλά ο (έμπειρος) ακαδημαϊκός κανόνας λέει ότι ένα παιδί φαίνεται από το σχολείο εάν «παίρνει τα γράμματα».
Αντίθετα, η επαγγελματική εκπαίδευση προσφέρει επιλογές σε όσους «δεν παίρνουν τα γράμματα», αλλά το βασικό κριτήριο για να την επιλέξει ένας 18χρονος –και η οικογένειά του– είναι το βόλεμα στο Δημόσιο να πάψει να αποτελεί τον ύψιστο στόχο της ελληνικής μέσης οικογένειας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Παιδείας, στην Ελλάδα μόλις 28% των μαθητών επιλέγουν τη διαδρομή της επαγγελματικής εκπαίδευσης, με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο να κυμαίνεται στο 48%. Την ίδια στιγμή, το 51% των αποφοίτων επαγγελματικών λυκείων δηλώνει ότι βρήκε σταθερή δουλειά εντός έξι μηνών με την ολοκλήρωση των σπουδών, έναντι 34% των αποφοίτων γενικών λυκείων. Για παράδειγμα, για τον δυναμικό τομέα της ενέργειας, στα μεταλυκειακά ΙΕΚ υπάρχει η ειδικότητα τεχνικού εγκαταστάσεων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Στον τομέα της ενέργειας, το 49% των ελληνικών επιχειρήσεων δυσκολεύεται να καλύψει τις κενές θέσεις εργασίας, κυρίως λόγω μη εξεύρεσης κατάλληλου ανθρώπινου δυναμικού. Το ίδιο συμβαίνει στον τομέα της υγείας – το 29% των ελληνικών επιχειρήσεων απάντησε σχετικά, την ίδια στιγμή που στα ΙΕΚ προσφέρονται 15 σχετικές ειδικότητες.
Ωστόσο, τα ΙΕΚ μπορούν να υποστηρίξουν τη στόχευση του υπουργείου Παιδείας για στροφή των 18χρονων προς την επαγγελματική μεταλυκειακή εκπαίδευση. Τον Οκτώβριο αναμένεται να προσφερθούν περίπου 6.000 θέσεις στα ΙΕΚ, ενώ οι υποψήφιοι που, λόγω της βαθμολογικής βάσης, θα μείνουν εκτός ΑΕΙ υπολογίζονται σε 15.000-17.000, με βάση το μετριοπαθέστερο σενάριο.
Το πιο πιθανό είναι πολλοί κομμένοι από τα ΑΕΙ να στραφούν στα ιδιωτικά κολέγια, που προσφέρουν πτυχία με αναγνωρισμένα επαγγελματικά δικαιώματα για πρόσβαση στον δημόσιο τομέα. Η νυν ηγεσία του υπουργείου Παιδείας συνέβαλε στην επιτάχυνση των διαδικασιών αναγνώρισης των εν λόγω επαγγελματικών δικαιωμάτων, με αποτέλεσμα να δίνει λαβές στους πολιτικούς επικριτές της.