«Θυμάσαι να έκανε παλιά τόση ζέστη; Θυμάσαι να λιώναμε πρωί-βράδυ;» Νυχτερινή συζήτηση στο μπαλκόνι πριν από μερικές μέρες. Φυσάει λίβας. Αυτός ο ξηρός, θερμός, αφόρητος, σχεδόν αμείλικτος άνεμος που δυσκολεύει την ανάσα και κάνει τα ρούχα να γίνονται ένα με το δέρμα. Δεν βρισκόμαστε σε μια παραθαλάσσια περιοχή –όχι ότι θα ήταν πολύ καλύτερα, ίσως βοηθούσε κάπως την ψυχολογία–, αλλά στο κέντρο της Αθήνας, στο καμίνι της Κυψέλης.
Σκέφτομαι προτού απαντήσω: Hταν καλύτερα τη δεκαετία του ’80 ή του ’90, ή ψηνόμασταν με τον ίδιο τρόπο; Θυμάμαι υψηλές θερμοκρασίες, θυμάμαι μέρες δύσκολες στην καρδιά του καλοκαιριού, δεν θυμάμαι τον φρικτό καύσωνα του ’87 με τους εκατοντάδες νεκρούς και το θερμόμετρο που είχε αγγίξει τους 44° C αλλά τις έντονες συζητήσεις γύρω απ’ αυτόν και τα δραματικά πρωτοσέλιδα στις εφημερίδες που έφερνε ο μπαμπάς στο σπίτι. «Θερίζει η λάβρα». Ναι, ζούσαμε και τότε καύσωνες, αλλά ήταν πιο σπάνιοι και σίγουρα πολύ μικρότερης διάρκειας.
Οι νύχτες μας, όμως, είχαν κατά κανόνα μια επιείκεια. Το θυμάμαι καλά αυτό. Και μάλλον στις νύχτες βρίσκεται σήμερα η μεγάλη διαφορά σε σχέση με το παρελθόν αλλά και η μεγάλη ανησυχία για το μέλλον. «Oταν έχουμε φαινόμενα καύσωνα, μεγάλη σημασία δεν έχουν μόνον οι ανώτερες θερμοκρασίες κατά τις μεσημεριανές ώρες, εάν δηλαδή το θερμόμετρο θα πιάσει σαραντάρια, αλλά και πόσο θα πέσει η θερμοκρασία το βράδυ, έτσι ώστε να μπορέσουν οι οργανισμοί να ανακάμψουν», διαβάζω σε πρόσφατο ρεπορτάζ της «Κ». «Η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία θεωρεί πως έχουμε καύσωνα όταν η υψηλότερη θερμοκρασία είναι άνω των 39° C και η ελάχιστη δεν πέσει τη νύχτα κάτω από τους 26° C. Δυστυχώς, σε περιπτώσεις θερμών κυμάτων οι μεγάλες πόλεις, όπως η Αθήνα, υποφέρουν από υψηλές νυχτερινές θερμοκρασίες, οι οποίες μπορεί να φτάνουν και τους 30° C».
Δεν μας έφταναν οι καυτές –κυριολεκτικά– νύχτες που πολλαπλασιάζονται τα τελευταία χρόνια στην Αθήνα, έχουμε και τις «θερμικές νησίδες», το φαινόμενο δηλαδή κατά το οποίο η θερμοκρασία σε μια πυκνοδομημένη περιοχή είναι μεγαλύτερη από γειτονικές περιοχές. Στις υπερδομημένες, τσιμεντοποιημένες γειτονιές του κέντρου, λ.χ., με τα χιλιάδες αυτοκίνητα και τα αναρίθμητα κλιματιστικά, οι θερμοκρασίες σκαρφαλώνουν στα ύψη.
Δεν χρειάζεται να «ταξιδέψουμε» μέχρι τον Καναδά των 49° C για να συνειδητοποιήσουμε ότι αγριεύει η κλιματική αλλαγή. Δεν χρειάζεται ούτε μέχρι τη δυτική Γερμανία να φτάσουμε, που θρηνεί τους νεκρούς της από τις πρωτοφανείς πλημμύρες. Μια βραδιά Ιουλίου με 30° C και λίβα στη «θερμική νησίδα» της Κυψέλης είναι αρκετή. Οι τελευταίες αθηναϊκές μέρες ήταν καλύτερες, είχε μια κάπως φυσιολογική ζέστη. Από την ερχόμενη Τρίτη αναμένεται νέος καύσωνας. Και, σύμφωνα με τις προβλέψεις, θα έχει διάρκεια.