Οι ανθρώπινες σκιές, τότε και τώρα

Οι ανθρώπινες σκιές, τότε και τώρα

3' 10" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Καλοκαίρι, 1951, Ιαπωνία. Τα αεροπλάνα του ελληνικού 13ου Σμήνους Πολεμικών Μεταφορών εκτελούν αποστολές προς την εμπόλεμη Κορέα από την προσωρινή βάση τους στο νότιο νησί της Ιαπωνίας, το Κιουσού, στην πόλη Ασίγια, ανάμεσα στο Κόμπε, στο Κιότο και την Οσάκα. Αρκετά κοντά επίσης βρίσκεται το Ναγκασάκι, στο βορειοδυτικό άκρο του Κιουσού.

Οι Ελληνες πιλότοι που πετούν τα C-47 μεταφέροντας στρατιώτες, αλεξιπτωτιστές, τραυματίες, αιχμαλώτους, πολεμικό υλικό πάσης φύσεως, διακρίνουν από μακριά με το μάτι την πόλη που δέχθηκε τη δεύτερη ατομική βόμβα στις 9 Αυγούστου του 1945 και που ακόμα εκπέμπει ραδιενέργεια. Οι Αμερικανοί έχουν απαγορεύσει στους Ελληνες να πετούν πάνω από το Ναγκασάκι. Ετσι τουλάχιστον λένε κάποιες προφορικές μαρτυρίες. Καθώς όμως πετούν σχετικά κοντά, το βλέμμα εξάπτει τη φαντασία τους…

Οταν μικρός διάβαζα τον τόμο της σειράς «Τα φοβερά ντοκουμέντα» των εκδόσεων Φυτράκη «Η ατομική βόμβα στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι», στεκόμουν σε μια αλλόκοτη φωτογραφία: ο τοίχος ενός σπιτιού, πάνω στον οποίο ακουμπά μια ξύλινη σκάλα, πλάι στη σκάλα και πάνω στον τοίχο το σκούρο περίγραμμα ενός ανθρώπου που δεν υπάρχει.

Η λεζάντα κάτω από τη φωτογραφία ελαφρώς παραπλανητική, μα και εξόχως ποιητική: «Η σκιά είναι ό,τι απόμεινε από αυτόν τον άνθρωπο που στεκόταν εκεί». Ενας από τις τριάντα και πλέον χιλιάδες ανθρώπους που «μέσα σε ένα δευτερόλεπτο πέρασαν στην ανυπαρξία».
Δεν πρόκειται κυριολεκτικά για σκιά, φυσικά. Οσα ζωντανά πλάσματα βρέθηκαν κοντά στην έκρηξη, η ακτινοβολία ξάσπρισε, κατά κάποιον τρόπο, τα πάντα. Ωστόσο, τα υπολείμματα των ζώντων οργανισμών έμειναν να διαγράφονται πάνω στην ανόργανη ύλη, στη στάση ακριβώς που είχαν τη μοιραία στιγμή. Οι άνθρωποι χάθηκαν για πάντα μέσα σε ένα άνοιγμα και κλείσιμο του ματιού, έμεινε όμως πίσω το ίχνος τους. Ενα ιδιότυπο στοιχειό να θυμίζει το πέρασμά τους από τη Γη.
Η φωτογραφία που είχα δει μικρός, και που με την αφορμή της ο πατέρας μου μού είχε διηγηθεί ότι τα καλοκαίρια του 1951 και του 1952 πετούσε κοντά στο Ναγκασάκι, δεν είναι μοναδική. Είναι πολλές αυτές οι φωτογραφίες από τις δύο ιαπωνικές πόλεις οι οποίες σημάδεψαν έναν από τους σημαντικότερους Αμερικανούς συγγραφείς του περασμένου αιώνα: τον Ρέι Μπράντμπερι.

Το 1950, πέντε χρόνια μετά τα τραγικά γεγονότα, ο Μπράντμπερι εξέδωσε μία από τις κορυφαίες του συλλογές διηγημάτων, τα «Χρονικά του Αρη» (εκδόσεις Αγρα, μετάφραση του Δημήτρη Αρβανίτη, πρόλογος του Χόρχε Λουί Μπόρχες, εισαγωγή του ίδιου του Μπράντμπερι). Στην εν λόγω συλλογή περιλαμβάνεται και το διήγημα «Θα έρθουν απαλές βροχές». Ο Μπράντμπερι το εμπνεύστηκε από αυτές ακριβώς τις φωτογραφίες με τις ανθρώπινες «σκιές».

Δεν πρωταγωνιστούν άνθρωποι σε αυτή την ιστορία, παρά ένα φουτουριστικό, «έξυπνο» σπίτι στην Καλιφόρνια του 2026, πέντε μόλις χρόνια από εμάς σήμερα. Το σπίτι συνεχίζει κανονικά τη λειτουργία του ως τεχνολογικό θαύμα, όμως οι κάτοικοί του λείπουν. Επειτα από πυρηνική έκρηξη έχουν απομείνει οι «σκιές» τους: «Το ένα (σημείο) διέγραφε τη σιλουέτα κάποιου άντρα που κούρευε το γρασίδι. Στο άλλο, σαν φωτογραφία, διακρινόταν μια γυναίκα που έσκυβε να κόψει λουλούδια. Λίγο πιο πέρα διαγράφονταν, καμένες στο ξύλο σε μια τιτάνια στιγμή, οι εικόνες ενός αγοριού με τα χέρια υψωμένα, η εικόνα μιας μπάλας, πιο ψηλά, και απέναντί του ένα κορίτσι, που σήκωνε τα χέρια για να πιάσει μια μπάλα που δεν έπεσε ποτέ».

Κι όμως, το σπίτι συνεχίζει να «ζει». Απαγγέλλει μάλιστα και ένα ποίημα της επιλογής του στις «σκιές», το «Θα έρθουν απαλές βροχές» της Αμερικανίδας Σάρα Τίσντεϊλ (αυτοκτόνησε το 1933): «Καμιά καρδιά ο πόλεμος δεν τη ματώνει/ Ούτ’ ένας δεν θα μάθει ότι άρχισε κι ότι τελειώνει.// Το δέντρο δεν το νοιάζει, δεν το μέλλει το πουλί,/ Αν αύριο το γένος το ανθρώπινο χαθεί// Και την αυγή που η Ανοιξη ξυπνώντας θ’ αναλάβει,/ Πώς φύγαμε και πάμε δεν θα καταλάβει».

Τυχόν ηθικά διδάγματα περιττεύουν. Θα κατέστρεφαν τον δραστικό παραβολικό χαρακτήρα της ιστορίας του Μπράντμπερι. Κάποτε τα πυρηνικά, σήμερα η κλιματική αλλαγή ή μια πανδημία ή η υστερία για τα εμβόλια: μπροστά στη δυναμική της φύσης, κάθε ανθρώπινη ξεροκεφαλιά παθαίνει αφλογιστία.
 

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή