Στα τέλη Αυγούστου 1977 η Εύβοια καιγόταν επί δεκατρείς ημέρες. Σχεδόν 200.000 στρέμματα δάσους και αγροτικών εκτάσεων έγιναν στάχτη. «Οι κάτοικοι μπαίνουν στη θάλασσα για να σωθούν», έγραφαν οι εφημερίδες. Μπορείτε να αλλάξετε τον τόπο: Ηλεία, Χαλκιδική, Σάμος, Ρόδος, Κεφαλονιά, Μάτι, Βαρυμπόμπη. Μπορείτε να αλλάξετε τη χρονολογία: 1985, 1989, 1998, 2000, 2007, 2018, 2021. Οι διαφορές σταματούν εδώ. Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας· τις τελευταίες δεκαετίες έχουμε αποτύχει παταγωδώς να περιφρουρήσουμε τον δασικό πλούτο της πατρίδας μας – και ως συντεταγμένη πολιτεία, και ως πολίτες.
Εν θερμώ, την ώρα της καταστροφής, βουρκώνουμε, απαριθμούμε λάθη και παραλείψεις: καθαρισμούς που δεν έγιναν, αντιπυρικές ζώνες που δεν ανοίχτηκαν, εναέριες δυνάμεις που δεν έφτασαν εγκαίρως, πετρελαιοκίνητες αντλίες νερού που δεν υπήρχαν σε καίρια σημεία ώστε να λειτουργούν χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα. Μιλάμε για την ανάγκη εθνικής στρατηγικής για το περιβάλλον, για μέτρα πρόληψης και αποτελεσματικής αντιμετώπισης των πυρκαγιών, για ανάπτυξη που θα σέβεται τους φυσικούς πόρους και την πλούσια βιοποικιλότητα της χώρας μας και θα επενδύει στην αειφορία.
Μόλις ο κίνδυνος παρέλθει, και ενώ καπνός βγαίνει ακόμα από την καρβουνιασμένη γη, το ενδιαφέρον μετατοπίζεται και παραμένει στα μέτρα ανακούφισης και στήριξης των πληγέντων, των ανθρώπων που έχασαν τα σπίτια ή τα χωράφια τους. Τα επιδόματα δίνονται νωρίς (στην καλύτερη περίπτωση) και κάθε συζήτηση σταματάει. Οι ευθύνες δεν αποδίδονται, οι οικολογικές ανησυχίες διαλύονται, οι υποσχέσεις των εκάστοτε κυβερνώντων και των τοπικών αρχόντων εξανεμίζονται, οι αλλαγές στη δόμηση και στις χρήσεις γης δρομολογούνται, η ζωή συνεχίζεται.
Από το 1980 μέχρι το 2020 καταμετρήθηκαν 56.326 δασικές πυρκαγιές σε όλη την Ελλάδα. Για το 26% από αυτές δεν διακριβώθηκαν ποτέ τα αίτια πρόκλησής τους. Το 64% οφείλονταν σε ανθρωπογενείς δραστηριότητες (εμπρησμό από αμέλεια ή πρόθεση) και οι υπόλοιπες (10%) σε τυχαία αίτια. Τα στοιχεία προέρχονται από έρευνα του τεχνικού πραγματογνώμονα και απόστρατου αξιωματικού του Πυροσβεστικού Σώματος, Ανδριανού Γκουρμπάτση.
«Ενα πλάσμα που θυμάται είναι ο άνθρωπος. Υποκλίνεται σε ό,τι έχει χαθεί. Αλλιώς δεν υπάρχει αύριο», λέει συχνά η αγαπημένη φίλη Φωτεινή Τσαλίκογλου. Θυμάται, όμως, πράγματι ο άνθρωπος; Και τι ακριβώς; Κρατάει στη μνήμη του τα λάθη του; Μαθαίνει από αυτά; Ή μήπως σβήνει όσα τον ενοχλούν, τον πονούν, τον βγάζουν από τη «ζώνη της άνεσής» του, του υποδεικνύουν τις ευθύνες του, του υπενθυμίζουν την τρωτότητά του;
Πόσοι συμπολίτες μας έχουν συνειδητοποιήσει τις αρνητικές επιπτώσεις που ακολουθούν τις μεγάλες δασικές πυρκαγιές; Την αλλαγή του μικροκλίματος, την εξαφάνιση δεκάδων ειδών χλωρίδας και πανίδας, τη ζημιά στα γεωργικά συστήματα, την απώλεια θέσεων εργασίας, τη διάβρωση του εδάφους που προκαλεί ολοένα και περισσότερες πλημμύρες;
Μετά τις καταστροφές των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών, σε κάθε Ελληνα αντιστοιχούν περίπου 1,7 στρέμματα καμένης γης. Μ’ αυτή τη ζοφερή κληρονομιά πορευόμαστε. Πόσο μακριά μπορούμε να πάμε; Και τι να περιμένουμε από ένα μέλλον που έχει ήδη αρχίσει να καίγεται;