Οταν τέτοιες εφιαλτικές σκηνές εκτυλίσσονται στο άμεσο ή στο τόσο κοντινό περιβάλλον σου, όταν η κατάσταση που δημιουργείται σου σπαράσσει την καρδιά, όταν αντιλαμβάνεσαι με τις αισθήσεις σου τις συνέπειες, δεν μένει πολύς χώρος για να αναρωτηθείς ποιος και τι φταίει για τις τρομακτικές πυρκαγιές που έπληξαν τη χώρα τα τελευταία 24ωρα. Ούτε βέβαια δίνεις την παραμικρή σημασία στην πολιτικολογία και την ανοησία που κάποιοι απερίγραπτοι προσπαθούν να αναπτύξουν στο Διαδίκτυο, στα κανάλια, στα ραδιόφωνα, ενώ η καταστροφή της χώρας βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Αρκεί να μπορείς και να θέλεις να ξεχωρίσεις τις σοβαρές και υπεύθυνες περιγραφές και απόψεις από τη δυστυχώς ανίκητη (συχνά) βλακεία. Τουλάχιστον μέχρι αυτήν τη στιγμή δεν γνωρίζουμε τι προκάλεσε τις φρικαλέες φωτιές στην Αττική, στην Εύβοια, στην Ολυμπία. Αν δηλαδή προκλήθηκαν από ανθρώπινη ανευθυνότητα, πιθανώς και δόλο, αν άναψαν από τυχαία περιστατικά, ή ακόμη και αν σε κάποιες περιπτώσεις η φύση μόνη της αποφάσισε να ανανεωθεί λόγω των ακραίων συνθηκών που έχουν δημιουργηθεί. Ολα αυτά και κάποια άλλα είναι πιθανό να συνέβησαν κατά περίπτωση. Υπάρχουν όμως δεδομένα που πρέπει να ξέρουμε πια, είτε εκ πείρας, είτε γιατί το αποδεικνύουν τα φαινόμενα και το αναγνωρίζει η επιστήμη –αλλά και η πολιτική πλέον–
σε παγκόσμιο επίπεδο.
Πρώτον, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η ανθρωπότητα βιώνει την κλιματική αλλαγή, ότι στην πραγματικότητα βρίσκεται στο μέσον της και ότι η περιοχή της Μεσογείου στην οποία ανήκει η Ελλάδα –κυρίως τα νοτιότερα τμήματά της– είναι ιδιαίτερα ευάλωτη εξαιτίας της αποδεδειγμένης αλλαγής των καιρικών συνθηκών. Ανοδος της θερμοκρασίας σε ετήσια βάση, κυρίως τους θερινούς μήνες, συχνότεροι καύσωνες μακρύτερης διάρκειας, λιγότερες βροχές τον χειμώνα, χαμηλότερη υγρασία εδάφους, δάση πεύκων που συνιστούν εξαιρετικά εύφλεκτη ύλη, ανάγλυφο εδάφους που δυσκολεύει όχι μόνο την πρόσβαση σε χερσαίες δυνάμεις πυρόσβεσης, αλλά και τις προσπάθειες κατάσβεσης από τον αέρα. Αρα πρόκειται για κατάσταση η οποία διαμορφώνεται από νέα πραγματικότητα που δημιουργούν εξελισσόμενες προς το χειρότερο συνθήκες.
Δεύτερον, δεν μπορεί να αμφισβητηθεί το γεγονός ότι η ελληνική κοινωνία και μαζί της η τοπική αυτοδιοίκηση περνούν κάτω από τον πήχυ της κοινωνικής συμπεριφοράς και της ευθύνης που επιβάλλει να επιδεικνύουν η κλιματική αλλαγή. Δεν το έκαναν πριν εμφανιστούν τα πρώτα σημάδια των νέων συνθηκών, αρνήθηκαν συνειδητά ή ασυνείδητα να προσαρμοστούν όταν αυτά εμφανίστηκαν και συνεχίζουν να μην αντιλαμβάνονται την επικίνδυνη πραγματικότητα που σήμερα ισχύει. Συνυπεύθυνοι διαχρονικά η πολιτική ηγεσία και οι αρμόδιοι μηχανισμοί του κεντρικού κράτους, αν και τώρα υπάρχουν ενδείξεις βελτίωσης. Ωστόσο, οι εγκληματικές δραστηριότητες (λόγω αμέλειας ή δόλου) πολιτών, η αδιαφορία και η ανικανότητα σε συνδυασμό με την «ομερτά» του πολιτικού κόστους που χαρακτηρίζει σε μεγάλο βαθμό τη λειτουργία της τοπικής αυτοδιοίκησης δεν επιτρέπουν αισιοδοξία. Και πώς να επιτρέπουν, άλλωστε, όταν οι εμπρησμοί συνεχίζονται ακατάπαυστα αφού ένα μεγάλο μέρος του κοινού είτε δεν αντιλαμβάνεται τις προειδοποιήσεις, είτε αδιαφορεί, η καύσιμη ύλη δεν περιμαζεύεται έγκαιρα ή και καθόλου από ιδιώτες και τοπική αυτοδιοίκηση, οι παράνομες χωματερές βρίσκονται παντού, οι αντιδράσεις για σύγχρονες μεθόδους «αξιοποίησης» σκουπιδιών δεν κοπάζουν και όλα μαζί γίνονται αντικείμενο πολιτικής αντιπαράθεσης.
Η Ελλάδα φυσικά δεν μπορεί να κάνει πολλά –εκτός από το να συμμετέχει συνειδητά στην κοινή διεθνή προσπάθεια– για να αντιμετωπίσει μόνη της την κλιματική αλλαγή, ούτε να μετατρέψει τα φυσικά χαρακτηριστικά της χώρας. Χρειάζεται όμως να προσπαθήσει πολύ και αποφασιστικά για να αλλάξει νοοτροπίες, συμπεριφορές και αποτελεσματικότητα στο εσωτερικό για να βελτιώσει θεαματικά την πρόληψη καταστροφικών πυρκαγιών. Ξεκινώντας από επιμελημένα, εμπνευσμένα και επίμονα προγράμματα παιδείας (αγάπης και συμπεριφοράς) για την προστασία της φύσης στους παιδικούς σταθμούς, στα νηπιαγωγεία και τα δημοτικά, προχωρώντας με δρακόντεια βούληση στην αυστηροποίηση ελέγχων και ποινών για πολίτες που θέτουν σε κίνδυνο το περιβάλλον παντοιοτρόπως και για ΟΤΑ που αδιαφορούν ή πλημμελώς εκτελούν τις αρμοδιότητές τους.
Τώρα αμέσως, χωρίς πολλά λόγια και δίχως ατέρμονες συζητήσεις περί σφαιρικής αντιμετώπισης, προσχηματικών ενημερώσεων πολιτών που δεν αποδίδουν, αλλά με συνεχή εκσυγχρονισμό και εμπλουτισμό των μέσων αντιμετώπισης των πυρκαγιών. Ο καιρός δεν περιμένει, έχει ήδη αλλάξει.